Sanat ve felsefe birbiriyle ilişkili oldukça değerli düşünce alanlarıdır. Felsefenin sanatla nasıl bir ilişkisi olabilir düşüncesi ilk etapta gündeme gelebilir. Ancak bir düşünce ve anlayış olan sanatın da felsefi açıdan değerlendirmesi mümkündür. Diğer pek çok felsefi düşünce sistemi gibi ilk izlerine insanlığın ilk dönemlerinde rastlanan sanat felsefesi temelinde güzel ve estetik olanı kusursuzluğa taşımak vardır.
‘Güzellik’, ‘Estetik İlkeler’ ve ‘Sanatın Amacı’ gibi durumlar üzerinde duran bu felsefe anlayışının güzellik ve estetik konularında farklı bakış açıları getirdiğini ifade etmek gerekir. Bu anlamda da sanatta kaliteli bir sonuca ulaşmak adına filozoflar daima daha iyi arayışında bulunmuşlardır.
Sanat Felsefesinin Ortaya Çıkışı
Sanat ve felsefe ilişkisini değerlendiren filozofların Antik Yunan döneminde kendini hissettirdiğini ifade etmek gerekir. Resim, heykel ve mimari gibi oldukça değerli konularda çalışmalar gerçekleştiren mimarların eserleri değil sanat anlayışları değerlendirilmiştir. Zira felsefede belirli bir durum, olay ya da eseri değerlendirmek çok sığ bir duruma yol açacaktır.
Estetik ve güzellik anlayışlarını ele alan filozoflar bu konuda da sanatı ve felsefeyi bir arada incelemişlerdir. Sanat felsefesinde değerlendirmeler gerçekleşirken ön planda olan durumun bireyci bir anlayış olduğundan söz etmek gerekir. Bu nedenle de toplumsal fayda çok da ön planda olmaz. Çünkü estetik anlayışı ortaya çıkaran toplumun beğenileri değil bireyin beğenileridir.
Pragmatizm ile zıtlık içerisinde olan bu anlayışın fayda ile bir ilgisi yoktur. Yani bir şehir meydanına dikilmiş sanat eserinin sanat felsefesi bağlamında değerlendirmesinde topluma fayda sağlamasının önemi yoktur.
Sanat Felsefesinin Temel Konuları
Sanat felsefesinin temel konuları neler diye bakıldığında Mimesis ve Katharsis ilk plandadır. Peki, bu kavramlar neleri ifade eder?
Mimesis, insanın doğada gördüğü güzellikleri taklit etmesi ve bu taklit sonrasında da bir sanat eseri ortaya çıkarması olarak değerlendirilebilmektedir.
Manzara resmi ya da bir heykelde yer verilen doğal detaylar bu kapsamda incelenebilir. Bu kavram çerçevesinde çizilen ya da ortaya konan eserlerin zaman zaman hayal gücünden ortaya çıktığı da söylenebilir. Mimesis bir anlayışın tezahürü olarak değerlendirilmektedir.
Katharsis kavramının ise sanatta özdeşleşme anlamına gelen bir konudur. Özdeşleşme resimde çok tercih edilen bir konu olmamıştır. Bu nedenle de resimde daha çok yabancılaşmanın ön planda olduğundan söz etmek gerekir. Sanat felsefesinde dikkat çeken detaylardan bir tanesi de estetik kaygıdır. Estetik kaygı sanatçının daha çok bireyi etkilemek adına tercih ettiği bir anlayıştır. Bu nedenle de estetik, sanatı etkileyen en önemli konulardan bir tanesi olur.
Sanat felsefesinin diğer felsefe türlerinden farkı görecedir. Çünkü estetik ve güzel olanı bulmak için bir toplumsal faydaya başvurmak söz konusu değildir. Bu da aslında bireyciliğin ön plana çıkmasına neden olur.
Sanat Felsefesinin Temsilcileri
Sanat felsefesi ile alakalı en özel çalışmaları ortaya koyan isimleri aşağıda gözlemleyebilirsiniz.
• Arthur C. Danto
• Kojin Karatani
• Immanuel Kant
• John Zerzan
• R. G. Colingwood
• Ömer Naci Soykan
