Masal ve Hikaye Arasındaki Fark | Masalın En Küçük Unsuru

Masal ve hikaye arasındaki fark, masallarda gerçeküstü ve fantastik konular işlenirken hikayelerde gerçek ve yaşanmış olayların işlenmesidir. Hikaye masal farkı, edebiyatımızın önemli konularından biridir. Bu yazımızda, hikaye ve masal arasındaki fark nedir, detaylarıyla anlatıyoruz.

Masal ve Hikaye Arasındaki Fark

Masal ve hikaye arasındaki farkların arasında en önemlisi, masallarda gerçek olmayan olaylar anlatılırken hikayede olaylar gerçektir veya gerçek olması mümkündür. Masal küçük çocuklar için anlatılır ve mutlu son ile biterken hikayelerde bir ders çıkarımı bulunmaktadır.

Masallar hayal gücüne dayanmaktadır. Masallarda gerçek hayatta bulunmayan peri ve benzeri masalsı karakterler bulunmaktadır. Hikayelerde ise gerçek hayatta var olan karakterler bulunur. Hikayelerde kalıplaşmış sözler ve tekerlemeler kullanılırken masallarda bu tür unsurlar bulunmamaktadır.

Hikayeler konuları gerçek yaşamdan alırken masallarda olağandışı olaylar bulunmaktadır. Hikayeler her konuda yazılırken masallar temel konularda yazılmaktadır. Masallarda yoksunluk, aşk, haksızlık, hasret, özlem gibi terimler üzerinde durulmamaktadır.

Hikayeleri yazanlar bellidir ama masallar anonimdir, yazan belli değildir. Masallarda bulunan kişilikler tiptir, hikayelerde ise gerçek karakterler kullanılmaktadır.

Masal ve hikaye arasındaki farkların bir diğeri de, masallarda kullanılan kişiler her devirde ve her yerde yaşayan tiplerdir. Hikayelerde bulunan karakter ise belirli bir zamanda yaşarlar. Olayların yaşandığı zaman okura yansıtılmaktadır. Kişilerin sosyal durumları ve kimlikleri bellidir.

Hikayelerde olayların yaşandığı zaman bellidir, masallarda olayların yaşandığı zaman belli değildir. Masallarda nesir, hikayelerde nesir, manzum karışık bulunmaktadır.

Masallar “Bir varmış bir yokmuş” gibi terimlerle başlamaktadır ve bu terimler anlatılanların kurgu olduğunu ifade eder, hızlı ve kısa anlatım teknikleri bulunmaktadır. Hikayelerde gerçeklik iddiası bulunmaktadır, yaşanan olaylar kurgu değildir, gerçek hayatı anlatmaktadır.

Masallarda dini ve milli motifler olmamaktadır. Hikayelerde ise dini ve milli motifler, sosyal durumlara göre töre ve adetler bulunmaktadır. Çevre açısından hikayeler bilinen diyarlarda geçerken masallar hayali yerlerde olmaktadır. Masalları kasaba ve köylerde masal anası anlatırken hikayede anlatan yoktur.

Masallarda kurgusal bir olay, hayali gerçekdışı tipler vardır. Hikayelerde ise gerçek olaylar örgüsü, zaman ve mekan vardır. Masalda doğal, günlük konuşma dilinden farklı bir dil kullanılmaktadır. Hikayelerde ise günlük konuşma dili kullanılır.

Masal her döneme hitap eden bir dil kullanmaktadır. Hikayelerde ise yazıldığı dönemi yansıtan unsurlar bulunur. Masallar sözlü olan gelenek ile beslenmektedir ve anonimdir. Hikayeler ise yazılı olan gelenekle beslenmektedir. Her hikayenin yazarı bellidir ve farklı kişidir. Masallar zamansızdır, yeri ve zamanı belli değildir. Hikayelerde ise zaman ve mekan bellidir. Hikaye boyunca bu belli edilir.

Masalların Farkı Nedir?

Masal ve hikaye arasındaki fark, masalların olağanüstü konuları bulunmaktadır. Kahramanlar gerçeküstü özelliğe sahiptir. Zaman ve yer belli değildir. Her masaldan bir öğüt ya da ders çıkarılabilmektedir. Masallar kalıplaşmış tekerlemeler ile başlamaktadır. Masallarda olağandışı varlıklar (Peri, melek) bulunmaktadır. Masallar her zaman mutlu sonla bitmektedir.

Masallar kalıplanan tekerleme ile bitmektedir ve sonunda gökten üç elma düşmektedir. Masalların niteliği neyi ifade ederse etsin tamamen hayal ürünüdür. Olaya dayalı olan sanatsal ve kurmaca metinden meydana gelmektedir.

Masalın genel özelliğinin olay, konu, kişi, yer ve zaman yönünden değerlendirilmesi:

• Konu: Masallarda her insanı ilgilendirebilecek evrense konular ve değerler anlatılmaktadır. Masallarda çocuklara dürüstlük, doğruluk, güzellik, iyilik, ahlaklı olma, yardımseverlik gibi özellikler verilmesi amaçlanır. Aynı zamanda çevrede bulunan olayların, kişilerin ve yöneticilerin eleştirileri de yapılmaktadır. Haksızlıklara halk içinde ve halktan bir önderin direnişi ve masalın sonunda üstün gelişi işlenmektedir.
• Olay: Masallar olay ekseni bulunan bir edebiyat türüdür. Tamamıyla hayal ürününden oluşan bu olaylar olağandışı özellikler taşımaktadır. Masalda “olmaz” diye bir kelime bulunmaz. Her şey olabilmektedir. Ve bütün her şey masala konu olur ve masalda işlenir.
• Yer: Masalda belli bir çevre ya da yer bulunmaz. Hayali olan çevre ve yer bulunur. Bunlar genelde “Yedi kat yerin dibi, periler padişahının ülkesi, Kafdağı’nın arkasında bir ülke” gibi hayali olan yerlerdir.
• Zaman: Masalda olan zaman belli değildir. Geçmişte bulunan bir zamandan bahsedilir ama bu hayali bir zaman olarak karşımıza çıkmaktadır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. “Bir varmış bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken” Masallarda kullanılan bu tür tekerlemeler zamanın belli olmadığını ve her şeyin hayali olduğunu göstermektedir.
• Kişi: Masallarda bulunan kahramanlar olağandışı özellikler taşırlar. Peri, dev, şahmeran, Zümrüdüanka, cadı gibi hayali kahramanlar bulunur. Masallarda gerçek yaşamda rastlanmayacak kişiler de bulunur ve bu kişiler ya kötüdür ya da iyi olurlar. İyiler her zaman iyilik yapmaktadır, kötülerde her zaman kötülük yapar. Masalın sonunda iyiler hep kazanır, kötülerde hep kaybeder.
• Amaç: Masallarda eğitimcilik önemlidir. Kişilerin, mekanın, zamanın hayali olmasının nedeni de budur. Hiç kimse rencide edilmeksizin ders verilir. Ve herkes masalın sonunda bulunan dersten payını almaktadır.

Masallarda kötüler eleştirilir ve insanların bu kötülerden olmaması istenir. İyiler ve iyilikler övülür ve insanlar hep iyi olsun, iyilik yapsın istenir. Bütün bunlar nedeni ile eğitim alanında masallardan yararlanılır

Masallarda anlatım engele uğramaz, akıp gider. Gereksiz söz tekrarı yapılmaz. Ses akışlarını bozan, söylenirken zorlanılan ses ve kelimeye yer verilmez. Gereksiz ifade olmaz. Anlaşılması zor cümle kurulmaz. Anlatım sade ve süssüzdür. Duygu ve düşünceler kesin ve kısa ifade edilir.

Kişiler çok kötü ya da çok iyidir. Sözlü nesir türüdür. Yazarı bulunmaz, halk kültürü veya halk düşüncesi ürünü olurlar. Masallar eğlendirir ve eğitir. Masal ve hikaye arasındaki farkların önemli olanlarından biri de, kahramanların hiç yaşlanmaması ve olağandışı özelliklere sahip olabilmesidir.

Masallarda mekan kavramı sembolik bir şekilde bulunur. Genelde uzak diyarlarda geçmektedir. Bahsedilen yer isimleri hayaldir. Kişilerin ne zaman, nerde bulundukları bilinmemektedir. Masalda gerçek yer isminden bahsedilir ama anlatılanlar bu yerler değildir.

Masalın En Küçük Unsuruna Ne Ad Verilir?

Yazılı olmayan, nesilden nesle sözlü olarak aktarılan, içerisinde olağanüstü kişiler ve olaylar barındıran, tekerlemelerle süslenmiş halk öykülerine masal, Masalın en küçük unsuruna da motif denir. Aynen olduğu gibi tekrarlanan, masalın yapısı ile doğrudan ilintisi olan, karakteristik özellikler taşıyan olay örgüsü ve anlatım tavrı, motif olarak adlandırılır. Örneklendirmek gerekirse; insandan hayvan kılığına geçme, taşa dönüşme, su motifi, şekil değiştirme gibi örnekler hem Türk hem de dünya masallarında işlenen masal motifleridir.

Masal Yapı Unsurları Nelerdir?

Bir şeyin yapısı, onun içsel ve derinlemesine incelenmesi sonucu ortaya çıkar. Bu masal için de geçerlidir. Masalın yapı unsurları denildiğinde; konu, olay, yer, kişi zaman ve amaç gibi masalın ana omurgasını oluşturan kavramlar anlaşılmalıdır.

• Konu: Her insana ama özellikle de çocuklara ahlak ve evrensel değerlerin aktarımı için var olan bir masal yapı unsurudur.
• Olay: Tamamı hayal ürünü olan, kahramanların masal içerisinde yaşadıkları olağanüstü durumlardır.
• Yer: Masal kahramanlarının başından geçen olayların geçtiği, genellikle de hayali olan mekanlardır.
• Zaman: Masallarda genel olarak belirsiz olarak anlatılan, duyulan geçmiş zaman eki (-miş) ile kullanılan vakittir.
• Kişi: Masal içinde adı geçen periler, devler, cüceler ve devler gibi kahramanlara verilen isimdir.
• Amaç: Masalda hedeflenen mesajın verilmesidir. Ders verme amacının gerçekleştirilmesi masalın en büyük gayesidir.