Kadınlarda yüksek kolesterol ve kalp hastalığı, sanılanın aksine toplumumuzda çok yaygındır. Kalbin arterlerinde biriken kolesterol kalp hastalığı için önemli bir risk faktörü ve dünyada en sık karşılaşılan ölüm nedenidir. Yüksek kolesterol seviyeleri çeşitli kalp hastalıklarına neden olabilir veya kalp krizi geçirme riskinizi artırabilir. Günümüzde birçok kadın kolesterol değerlerinin ne durumda olduğunu bilmiyor. Hem erkekler hem de kadınlar yüksek kolesterol nedeniyle kalp hastalığı riski tanışmaktadır. Ancak kadınların hormonlarla ilgili birkaç önemli farklılığın farkında olmaları gerekir.
Kolesterol nedir?
Kolesterol, vücudunuzun hücreler, hormonlar, D vitamini ve safra (sindirime yardımcı olan bir sıvı) gibi diğer önemli maddelerin oluşumu için kullandığı katı bir yağ çeşididir. Kolesterol kan damarlarında lipoproteinler olarak bilinen parçacıklar olarak taşınır. İki ana tip lipoprotein vardır: Bunlardan biri “kötü kolesterol” olarak adlandırılan LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) kolesteroldür. Diğer kolesterol tipi ise “iyi kolesterol” olarak adlandırılan HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) kolesteroldür.
Kadınlarda Yüksek Kolesterol Kalp Hastalığına Nasıl Sebep Olur?
Yüksek düzeyde kolesterole sahip olmak hiperkolesterolemi veya dislipidemi olarak da bilinir. Normalden daha yüksek bir LDL kolesterol seviyesine ve çok düşük bir HDL kolesterol seviyesine sahip kişilerin kalp hastalığı geçirme riski yüksektir. Kanınızda çok fazla LDL kolesterol varsa, bunlar kan damarlarının duvarlarında birikebilir. HDL kolesterol, LDL kolesterolün kan dolaşımınızdan atılmasına yardımcı olur.
HDL seviyeleri çok düşükse, damarlarda LDL kolesterol birikmesi kaçınılmazdır. Damarlarınızda biriken LDL kolesterol zamanla plak olarak da bilinen bir maddeye dönüşebilir. Plak, arterlerinizi daraltabilir ve sertleştirebilir; bu da kan akışınızın sekteye uğramasına sebep olur. Buna ateroskleroz denir ve bir tür kalp hastalığı olarak kabul edilir.
Genel olarak, yüksek kolesterol seviyeleri, özellikle LDL seviyeleri, yaşamınız boyunca kalp krizi veya felç geçirme şansınızın daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Kadınlarda ve Erkeklerde Kolesterol
Östrojen olarak bilinen kadın cinsiyet hormonuna bağlı olarak, kadınlar genellikle erkeklerden daha yüksek HDL kolesterol seviyelerine sahiptir. Çeşitli bilimsel araştırmalar östrojen seviyelerindeki değişiklikler nedeniyle kadınlarda kolesterol seviyelerinin adet döngüsüne bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Östrojen seviyeleri yükseldikçe HDL kolesterol seviyeleri de yükselir, özellikle bu durum yumurtlama anında zirve yapar.
Çoğu kadın 50-55 yaşlarında menopoza girdiğinde kolesterol seviyelerinde de bir değişiklik yaşar. Menopozda, LDL kolesterol seviyeleri yükselme eğilimindeyken HDL kolesterol seviyeleri ise düşme eğilimindedir. Bu nedenle hayatlarının büyük bir kısmında iyi kolesterol değerlerine sahip olan kadınlar bile ilerleyen dönemlerde yüksek kolesterole sahip olabilirler.
Ek olarak, hamilelik de kolesterol seviyelerini yükselten bir faktördür ve kalp hastalığı riskini artırabilir. Ancak kolesterol seviyeleri genellikle hamilelikten sonra normale döner. Hamilelik öncesi sağlıklı bir bünyeye sahip olmak için, Hamilelikte Folik Asit Kullanımı başlıklı yazımızı mutlaka okumanızı tavsiye ederiz.
Kadınlarda Kalp Hastalığı Riski Hangi Durumlarda Artar?
- İhtiyarlık
- Aileden gelen genetik kalp hastalığı
- Sigara içmek
- Egzersiz eksikliği
- Aşırı kilolu veya obez olmak
- Doymuş yağ içeren gıdalar tüketmek
- Şeker hastalığı
- Yüksek tansiyon
- Polikistik yumurtalık sendromu (PCOS)
- Hamilelik sırasında yüksek tansiyon (Preeklampsi)
- Hamilelik sırasında gestasyonel diyabet
Kolesterol Ne Sıklıkla Kontrol Edilmelidir?
20 yaşını aşkın kadınların kolesterol seviyeleri her 5 yılda bir ölçülmelidir. Kalp hastalığı riski taşıyan kadınlar daha sık kolesterol taraması yaptırmalıdır. Menopozdan sonra kadınların kolesterol seviyelerini takip etmesi çok önemlidir. Sağlık kuruluşları 55-65 yaş arası kadınlar için birkaç yılda bir kolesterol taraması yapılmasını önermektedir. Daha yaşlı kadınlar ise her yıl kontrol edilmelidir.
Kolesterol ve Kalp Hastalığı Riski Nasıl Düşürülür
Kolesterolü kontrol ettirmek kalp hastalığı riskinizi anlamanın ilk adımıdır. Doktorunuzun yazabileceği ilaçlar da dahil olmak üzere kolesterolü düşürmenin birçok yolu vardır. Diyet ve yaşam tarzı kolesterol seviyelerini düşürmek için son derece önemlidir. İşte kolesterol seviyelerini düşürmenize veya korumanıza yardımcı olacak birkaç ipucu:
- Vücut ağırlığınızı dengede tutun.
- Alkol, sigara ve benzeri ürünlerin tüketiminden kaçının.
- Günde en az 30 dakika egzersiz yapın.
- Öğünlerinizde meyve, sebze, yağsız protein, lif ve doymamış yağ açısından zengin, kalp sağlığına uygun yiyecekler tercih edin.
- Kola, soğuk çay, asitli içecekler ve meyve suları gibi şeker oranı yüksek gıdalardan kaçının.
Yüksek kolesterol ve kalp hastalığı erkeklere kıyasla kadınlarda daha çok yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkar. Yüksek kolesterolün herhangi bir belirtisi veya semptomu yoktur, bu nedenle kolesterolünüzün olup olmadığını anlamanın tek yolu, özellikle de menopoza girdikten sonra, kolesterolünüzü düzenli olarak bir doktor tarafından kontrol ettirmektir.
Yüksek kolesterol başta olmak üzere, kalp hastalığı riski oluşturan benzer durumlar için ne kadar erken harekete geçer ve tedavi olursanız kalp hastalığı geçirme olasılığınız da o kadar az olur.
Sağlık Bakanlığımızın, Kalp ve Damar Hastalıkları konusunda, Halk Sağlığı Merkezi aracılığı ile yaptığı yayınları takip edip, kendinize en yakın Aile Sağlığı Merkezi’ne düzenli olarak gitmenizi tavsiye ediyoruz.
