Kişilik bozukluğu, normun dışında kalan davranış örüntüsüdür. Aynı zamanda patolojik bir yapının devamını sağlama noktasında çeşitli biçimlerde tezahür edebilir. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğu olan birisi toplumsal yaşam içerisinde uyum davranışı gösteremez veya psikopat yapıdaki birisi ilişkilerinde oldukça yıkıcı sorunlar doğurabilir. Tüm bunlar psikolojinin ve psikiyatrinin alanına girmekte ve bahsedildiği gibi normal olmayan kimlikler ile karşımıza çıkmaktadır.
Kişilik Bozukluğu Özellikleri
Kişilik bozukluğunun özellikleri dendiğinde en genel anlamı ile normun dışında kalan davranış örüntülerinden bahsedilebilir. Algılama biçimleri genel profilin oldukça dışındadır ve dünyaya kendi pencerelerinden bakarlar. Bu sebeple iletişim konusunda yetersizdirler ve anlaşılmazlar. Ayrıyeten sosyal yaşam içerisinde diğer insanlar ile olan ilişkileri oldukça zayıftır ya da hiç ilişki kuramazlar. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;
- Toplumdan soyutlanırlar.
- İletişim yetersizlikleri
- Algı(biliş) farklılığı
- Normun dışında kalan
- Görünüş olarak normal veya anormal görünebilen (örn, şizotipal kişilik anormal giysiler giyer)
- Bir sanrıya inanma
- Hezeyan görülür
- Aşırı coşku veya aşırı melankoli (duruma göre değişir)
- Zayıf bir ego
- Problem çözme becerisinin düşük olması
- İnsan ilişkilerinin zayıf olması veya hiç olmaması
- Dürtü bozuklukları
- Travmatik geçmiş yaşantı (duruma ve kişiye göre değişir)
- Aykırı davranışlar (şiddet, taciz gibi)
- Yeme bozukluğu
- Uyku bozukluğu
- Benlik algısında çarpıklık
- Ani duygu durum değişimleri
- Manevi veya maddi hasar yaratabilecek riskli davranışlarda bulunma
Görüldüğü gibi kişilik bozuklukları yaşayan bireyler bu reaksiyonları vermektedir. Oldukça çeşitlilik gösteren bu bozukluk her türünde farklı biçimde tezahür etmektedir. Genelde normal profilin dışında norma aykırı davranışları olan kişiler kişilik bozukluğu belirtileri gösterirler. Fakat, bunlar sadece sembolik göstergeler olduğu için eğer bir yakınınızda davranış sorunu olduğunu düşünüyorsanız bir psikoloğa gidebilir veya psikiyatr ile görüşebilirsiniz.
Kişilik Bozukluğu Tipleri Nelerdir?
Kişilik bozukluk tipleri dendiğinde bu oldukça çeşitlidir. Şizotipal, antisosyal, paranoid, çekingen, histerik, bağımlı, obsesif kompulsif, şizoid, borderline, narsistik gibi türleri vardır. Örneğin, narsistik birisi için her şey onun etrafında ve onun emrettiği gibi olmalıdır yoksa karşısındaki kişiyi kendi manipülasyon teknikleri için farkında olmadan manipüle ederek kendisine bağımlı hale getirir.
O yüzden bir narsist ve bir bağımlı kişilik çok iyi anlaşır hatta evliliğe kadar gider. Histerik birisi için flört ve sevgili muhakkak olması gereken bir ihtiyaç gibi algılandığından bu kişiler yalnız kalmak istemezler. Borderline ve bir histerik bu sebeple karşılaşması muhtemel profillerdir çünkü sınırda kişilik bozukluğu risk barındıran profillere aşık olur.
Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Kişilik bozukluğu belirtileri dendiği zaman alışılmışın dışında oldukça anormal tavırlar sergilenmesi başlıca bir belirtidir. Fakat, marjinal kişiliği olan insanlar ile karıştırılmamalı ve daha çok psikolojik bir problem olarak algılanmalıdır.
Örneğin, şizotipal olan birisi kendisinin bir guru olduğunu düşünebilir ve gündelik kıyafetlerin dışında giyinerek kendisini büyücü gibi gösterebilir. Dışarıda bu kişileri hemen anlarsınız ve ilgi çekici bulursunuz. Bunun dışında eğer bir paranoid tipten bahsedecek olursak; bu kişiler her şeyin kendileri karşı bir komplo kurduğuna inanırlar ve bir veya iki kez sohbet ettiğinizde bir tuhaflık olduğunu sezersiniz.
Kişilik Bozukluğu Evde Tedavi Edilebilir Mi?
Kişilik bozukluğu tedavisi evde mümkün değildir. Basit bir depresyon evde yakın çevrenin desteği ile geçebilir ancak bunlar daha ağır ve patolojik durumlardır. Fakat, bilinmesi gereken önemli bir nokta sosyal desteğin tüm psikotik bozukluklara iyi geliyor olmasıdır.
Eğer, yakınlarınızda böyle bir durum ile boğuşan kişiler varsa onların yanında olarak kendilerine sevgi desteği sağlamanız iyi olacaktır. Çünkü zaten iç dünyalarındaki zorlu deneyimler sebebi ile dış dünyaya adapte olamayan bu bireyler belki de en çok anlaşılmayı beklemektedir.
Kişilik Bozukluğu Adı Nedir?
Kişilik bozukluğunun adı davranış bozukluğudur. Yani hem davranışsal hem de bilişsel otonom düzeyde çeşitli sorunların baş göstermesi ile görülür. Bazen oldukça şiddetli ve kendine zarar verme noktasında kadar gidebilen bu psikolojik durum bazen de hiç anlaşılmayabilir.
Örneğin, bir paranoid kendisini gizleyebilirken bir şizoid hareketleri ile kendisini ele verir. Bu tip problemlerin biraz da olsa çözümü için genelde bir psikolog ile uzun psikoterapi seansları yapılması gerekir veya ilaç desteği almak gerekir.
