Koalisyon nedir kısaca açıklarsak, çok partili demokratik rejimlerde hükümetlerin birden çok partilerin katılmasıyla kurulmasına verilen isimdir. Koalisyon hükümeti kurmak genel olarak bir ülkenin siyasal bakımdan milli birlik içinde olmasının gerekli olduğu olağanüstü durumlarda başvurulan bir şekildir. Bu şeklin dışında özellikle ikiden çok siyasi partinin temsil edildiği rejimlerde bir partinin Meclislerde hükümet kurmak için gerekli çoğunluğu elde edemediği durumlarda uygulanır.
İlk Koalisyon Hükümeti Ne Zaman Kuruldu?
Batı ülkelerinde çok yaygın bir hükümet kurma şekli olan koalisyon Türkiyede 15 Ekim 1961 tarihinde yapılan genel seçimlerden sonra uygulanmaya başlamıştır.
Millet Meclisinde temsilcileri bulunan CHP, AP, YTP, CKMP, MP tek parti olarak hükümet kurmak için gerekli sayıda milletvekili ile temsil edilememişlerdir. Bunun sonucu olarak bir koalisyon hükümeti kurmak yoluna gidilmiştir.
Birinci Koalisyon CHP Genel Başkanı İsmet İnönünün başkanlığında CHP ve AP’nin birlik hareketi ile 20 Kasım 1961 günü kurulmuştur. Bu karma hükümet 6 ay 12 gün devam etmiş ve 31 Mayıs 1962 tarihinde son bulmuştur.
İkinci Koalisyon kurulması yine CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün başkanlığında olmuş; bu kere CHP, YTP ve CKMP’nin katılmasıyla 21 Haziran 1962 tarihinde kurulmuştur. Bu koalisyon CHP dışındaki partilerin koalisyondan çekilmeye karar vermeleri üzerine 17 ay 5 gün iktidarda kaldıktan sonra 2 Aralık 1963 tarihinde son bulmuştur.
Üçüncü Koalisyon CHP dışındaki partilerin birleşerek hükümet kurma teşebbüslerinin sonuç vermemesi üzerine yine İsmet İnönünün başkanlığında 28 Aralık 1963 te CHP ile Millet Meclisinde bulunan bağımsız milletvekillerinin katılmasıyla kurulmuş 4 Ocak 1964 günü de Millet Meclisinden güven oyu olarak görevine fiilen başlamıştır.
Ancak 13 Şubat 1965 günü dört muhalefet partisi aralarında birleşerek 1965 Bütçe Kanununa olumsuz oy vermişler bunun sonucu olarak da Üçüncü İnönü Hükümeti istifa etmiştir. Yeni hükümet Suat Hayri Ürgüplünün başkanlığında dört partinin katılması ile kurulmuştur.
CHP MSP Koalisyonu
1973 seçimlerinden sonra 26 Ocak 1974 tarihinde kurulan ve Bülent Ecevit başkanlığındaki Cumhuriyet Halk Partisi ile Necmettin Erbakan başkanlığındaki Milli Selamet Partisi arasında yapılan koalisyondur. 37. Türkiye Cumhuriyeti hükümeti olarak da bilinen bu koalisyon, 17 Kasım 1974 tarihinde sona ermiştir. Bu koalisyon, tarihimize Kıbrıs Barış Harekatı‘nı gerçekleştiren koalisyon olarak geçmiştir.
