Hükmi temizlik, İslam dininde yer almakta olan ibadetleri yapabilmek için temiz olunması durumu olarak tanımlanır. İnsanların ibadetlerini yerine getirmesine engel olması mümkün olan durumlarda hükmi temizlik yapması gerekmektedir.
Belirli durumlar nedeni ile insanlar, yapılması zorunlu olan ibadetleri yerine getiremeyebilirler. Bu durumlarda kişinin hükmi temizlik yaparak temizlenmesi gerekir. Aksi taktirde yerine getirilmesi gereken ibadetleri yapmak mümkün değildir.
Hükmi temizlik, farklı şekillerde yapılabilir. Temizlenme işleminin su ile yapılması gerekir. Suyun kullanılabilir olmadığı ya da bulunmadığı durumlarda ibadetleri yerine getirebilmek için farklı yollarla temizlenmek mümkündür. Bu nedenle belirli durumlarda nasıl hükmü temizlik yapılacağının bilinmesi ibadetleri yerine getirebilmek için büyük önem taşımaktadır.
Maddi Temizlik Nedir?
Maddi temizlik, kişilerin dini açıdan bazı ibadetleri yapabilmeleri için uyulması gerekli olan çevre temizliği ve beden temizliği kapsamakta olan temizlik çeşididir. Maddi temizlik kavramı aynı zamanda ibadetlerin yapılmasına engel olan necasetten tahareti de içermekte olan bir kavramdır.
Maddi temizlik, insanların gözleri ile görebilmekte olukları ve fiziki olarak algılayabildikleri pisliklerin temizlenmesi anlamına da gelmektedir. Bedenin, elbisenin ya da ibadet edilen yerin temiz olması anlamına gelmekte olan necasetten taharet ise insanlara hem kişisel temizliği hem de çevre temizliği bilinci kazandırılmasına yardım etmekte olan bir ifadedir.
Hükmi Kirlilik Nedir?
Hükmi kirlilik, su bulunmayan yerlerde ya da sulun temizleyici olarak kullanılamayacağı durumlarda farklı temizleme araçlarına ve usullerine başvurulmasına verilmekte olan isimdir. Temizliğin doğru bir şekilde yapılabilmesi için hükmi kirlilik halleri ile birlikte pis ve kirli (necis) olarak bilinmekte olan bölümler ile birlikte bu bölümleri temizleyebilmek için uygun olan usullerin bilinmesi gerekmektedir.
Bilinmekte olan bilgilerin bir kısmı bilimsel araştırma yani tahlil ve deneyim gerektirmektedir. Bilgilerin bir diğer kısmı ise insanlar tarafından uygulanabilecek durumdadır. Bu nedenle hükmi ve maddi temizlik ile ilgili olan temel bilgiler veya pratik çözüm yolları insanlar için ilmihal bilgiler arasında yer almaktadır. Bu bilgilere ulaşıp bilgileri kullanmak oldukça kolaydır.
Hükmi Temizlik Örnekleri
Hükmi temizlik, beden, çevre ve kalp temizliği olarak üçe ayrılmaktadır. Beden temizliği; gusül, abdest, elbise ve vücut temizliği olarak ayrılırken kalp temizliği ise insanın kalbinde bulunmakta olan bütün fitne fesat, hırs, düşmanlık ve kibir olarak ayrılmaktadır. Çevre temizliği ise kişinin yaşamakta olduğu evden başlayarak bütün tabiata kadar çıkmaktadır.
Camiye giderken ve toplum içerisinde bulunurken temiz kıyafetlerin giyinilip güzel kokuların sürülmesi, en az haftada bir kere boy abdesti (gusül) alınması, beden temizliğine fazlaca dikkat edilmesi ve her gün namaz kılmadan önce abdest alınması hükmi temizlik örnekleri arasında yer almaktadır. Abdesti olmayan ya da cünüp olan kişiler, maddeten temiz olsalar bile bazı ibadetleri yapamadıkları için dinen kirli olarak kabul edilirler.
