Masiyet kelime anlamı olarak söz dinlememek, itaatten ayrılmak, meşru istek ve emirlere uymama, çoğunluk tarafından uygun görülen davranışlara uymamak anlamında kullanılır. Kelime kökü olarak isyandan alınmış olup; itaat kelimesinin karşıtıdır. Genel olarak din kavramları içerisinde yer alan bir kelime olmakla birlikte İslam alimleri tarafından masiyet kelimesi ortak anlam olarak günah işleme anlamına geldiğini ifade etmişlerdir.
Bu kelimenin zemb, günah, ism ve vizr kelimeleri ile anlamca birbirine yakındırlar. İslam dininde Allah ve resulüne karşı gelmek, helal ve haram sınırlarını çiğnemek, günahlara dalmak, isyan etmek, haddi aşma, başkaldırma, Allah ve resulünün hükümlerini uygulayan yetkililere karşı isyan etme anlamlarında kullanılmaktadır.
Helal ve Haram Kavramları
Helal ve haram, İslam dininin temel değerleri ve kavramları arasında yer alan detaylı bir şekilde izah edilen kavramlardır. Allah tarafından izin verilen, hiç kimseye zararı olmayan düşüncelerin, söz ve davranışlar, eylemler, helal kavramı ile nitelendirilir. Helal olan her şey nezih, faydalı ve güzeldir. Haram kelimesi ise Allah tarafından yasaklanmış olan davranışlar, eylemler, sözler olarak ifade edilir.
Kötü, çirkin, zararlı ve faydasız olan her şey haram kavramı içerisinde yer alır. İslam dinine göre insanların dünyaya gönderilmesinin hikmeti, imtihana tabi tutularak insana verilen cüzi iradenin helal ve haram eylemler içerisinde bulunma durumlarına göre helal davranışlarda bulunan insanların ahirette mükâfatlandırılacağı, haram eylemlerin karşılığının ise ceza olacağı belirtilmiştir.
Helal ve Haram Eylemin Şartları
İslam dinine göre Allah tarafından izin verilen şeyler helal, yasaklanan eylem ve davranışlar ise haram kılınmıştır. Bir şeyin helal ya da haram olma yetkisi sadece Allah’a aittir. Kur’an-ın emirlerine karşı gelenlerin eylemlerinin ve davranışlarının, ahiret gününde cezalandırılacağı belirtilmiştir. Günahları affedecek olanın yalnız Allah’ın affedebileceği Kur’an-ı Kerim’de açıkça ifade edilmiştir.
- Bir şeyin zararlı ve çirkin olması, haram oluşundan kaynaklanır.
- Güzel ve faydalı olan her şey ise helal kılınmıştır.
- Haram davranışlara götüren vesileler, aracı olan her şey, haramdır.
- Bir insanın iyi niyeti, haram olan bir eylemi ve davranışı helal kılmaz.
- Helal olan bir davranışı ve eylemi haramlaştırmak ya da haramı helallaştırmak, Allah’a ortak koşmaktır.
Masiyet ve Taat
Masiyet, genel olarak kötü ve Allah’tan uzaklaştıran düşünceler olarak kullanılır. İnsanı Allah’tan uzaklaştıran düşüncelerin, insanın kendi nefsine dönük ve bencilce davranışlar olarak değerlendirilir. Taat kelimesi ise masiyet kelimesinin zıttı olarak Allah’ın hükümlerine uymak, rızasını kazanmak için yapılan hareketlerdir.
Taat kelimesi itaat, boyun eğmek, kelimelerinden türemiştir. İslam inancına göre masiyet insanı küfre ve şirke sürükler. İtaatsizlik yani Allah’ın emrettiği şeyleri yapmamak, yasak ettiği şeylere yönelmek masiyyet olarak ifade edilir. Diğer bir tabiriyle masiyet, insanların günahtan korkmaması, taat ise tam tersi insanın günahlarından korkmasıdır. Kur’an-ı Kerim’de zalim, mücrim, mutekebbir gibi tüm kelimeler masiyete götürür.
Masiyet Kur’an-ı Kerim’de Nerede Geçer?
Kelime anlamı olarak söz dinlememek, itaatten ayrılmak gibi anlamlara gelen masiyet; Kur’an-ı Kerim’de 32 ayette geçer. Masiyet; yükümlülük getirilen bir emre karşı çıkmak olarak tabir edilir. Kur’an-ı Kerim’de masiyet kelimesi, 2 yerde asi şeklinde 2 yerde de isyan anlamalarında kullanılmıştır.
Masiyet kelimesi, Kur’an-ı Kerim’in 1 ayetinde Allah’a ve resulüne, 1 ayette ana babaya ve 11 ayette ise resule aften kullanılarak geçmiştir. Ayrıca masiyet kelimesi hadis rivayetlerinde de sıkça kullanılmıştır. Kur’an’daki anlamıyla kullanılan masiyet kelimesi hadislerde de görülmüştür.
İlginizi çekebilir: İrhas Ne Demek? İrhas ve Mucize Farkı
Masiyetin Sebepleri
Arapça bir kelime olan masiyet kelimesi, Allah’a ve resulüne karşı çıkıp Allah’ın yasakladığı şeyleri yapmak şeklinde tarif edilir. Allah’ın yasak kıldıkları şeyleri yapan kişilerde masiyet olmuş demektir. Topluluk tarafından onaylanan davranışları uyum sağlamamak, isyan etmek, sınırları çiğnemek, günahlara dalmak olarak da masiyet kelimesi tarif edilebilir. İslam dininde yer alan Allah’ın yasakladığı haram şeyler, toplumun ahlaki değerleri ile de bağlantılıdır.
Bir toplumda ahlaki sorunlar çok fazla ise bunun en büyük nedeni insanların Allah’ın haram kıldığı ve yasakladığı şeylere yönelmesinden kaynaklıdır. İdeal bir toplum oluşturmanın ve bireylerin kendilerine ve tüm insanlığa faydalı olabilmeleri için Allah’ın emir ve yasaklarına göre hayatlarını tanzim ederek ömür büyü yaşamalıdırlar. Yapılan iyi amellerin karşılığı ise Ahirette mükâfatlandırılacağı Kuran-ı Kerimde birçok ayette açıkça belirtilmiştir.
