Sedasyon Nedir? Sedasyon ile Diş Tedavisi Nasıl Olur?

Sedasyon, anestezi uzmanlarının hastaya ilacı damar içi vermesi ile yaptığı kontrollü yarı uyur hale getirmesine denir. Sedasyon genellikle diş hekimleri tarafından korkulu, endişeli hastalara, zihinsel engelli çocuklara ya da yetişkin hastalara kullanır.

Sedasyon ile diş tedavisi özellikle çok sayıda çürüğe sahip çocuklarda, diş hekimi koltuğunda uzun süre işlem görüp sıkılma, bıkkınlık hissi oluşması ya da diş hekimi koltuğunu terk etme gibi durumlar için çocuklarda işe yarayan bir yöntemdir.

Genelde tedavi sırasında lokal anesteziden korkmaları nedeni ile rahat işlem uygulayamayan diş hekimleri için tedaviyi zorlaştırır. Böyle durumlar için çocuk hastanın bilinçli tedavisi sağlanamıyor ise sedasyonla tedavi yöntemi kullanılır.

Sedasyon Nasıl Yapılır?

Sedasyon anestezi gibi damar yolundan ilaç enjekte edilerek yapılan bir uygulamadır. Bazı durumlarda ağız yolu ile ilaç alınarak yapılabilir. Diğer yöntem ise solunum yolu ile verilmesidir.

Hastaya ilaç verilip uyutulması sağlanır ve işlem sonuna doğru ilaç kesilip uyanması sağlanır. Tedavisi biten hastanın ilaç kesildikten sonra uyanma süresi ortalama 30 dakika gibi kısa sürede gerçekleşir. Bunun yanında sedasyon çeşitleri de bulunur.

  1. Bilinçli Sedasyon
  2. Derin Sedasyon

[geo_headline tag=”h3″ style=”colored” type=”square” number=”1″]Bilinçli Sedasyon[/geo_headline]

Sedasyon uygulaması için genelde hastanın yaratacağı korku, stres, sıkıntı ya da ağrıya göre bilinçli ya da derin sedasyon uygulanır.

Bilinçli sedasyon sırasında hastalar konuşmaları duyabilir ve kolaylıkla karşılık verebilirler. Verilen ilaç dozuna ve çeşidine göre kalp ve solunum fonksiyonları önemli derecede değişiklik göstermez ve gözler açık ya da kapalı olabilen sedasyon yöntemi olarak tanımlanabilir.

[geo_headline tag=”h3″ style=”colored” type=”square” number=”2″]Derin Sedasyon[/geo_headline]

Derin sedasyon da ise herhangi bir uyarı ya da uyku halinde bulunur. Uygulanan ilaç miktarına ve çeşidine göre solunum uyku halindeki gibi yavaşlar, yüzeyselleşir ya da etkilemez. Diğer etkisi ise kalp hızı ve kan basıncı artar ya da azalır.

Bilinçli sedasyondan genel olarak farkı ilaç dozajının yüksek olması ve hafif uykuya yatırılmasıdır. Diğer yöntem ve işlemler hemen hemen aynıdır.

Sedasyon Sırasında Acı Hissedilir Mi?

Sedasyon anestezi çeşidi olduğu için işlem sırasında uygulandığında genellikle acı oluşturmaz ya da hatırlanmaz. Anestezi doktoru tarafından gerekli dozda sakinleştirici verilir. Alınan sakinleştirici dozu etkisi ile hasta ameliyat esnasında herhangi bir acı hissetmez.

Bazı durumlarda hasta acı hissedebilir böyle durumlarda derin sedasyon işlemi ya da lokal anestezi uygulanabilir. Kişide korku, panik, stres ya da ağrı yoksa bilinçli sedasyon işlemi görür.

Sedasyon Kimlere Uygulanmaz?

Sedasyon uygulanmayan kişiler hipertansiyon, diyabet ya da benzeri hastalık taşıyan ileri yaş hastalara uygulanması önerilmez. Uygulama yapılırken anestezi uzmanı tarafından kontrollü ve steril biçimde uygulandığı için hemen hemen herkese uygulanabilir. İşlem yapılmadan önce gerekli tetkikler yapılır, herhangi bir sıkıntı teşkil etmiyor ise işlem uygulanır.

Sedasyon Kaç Yaşındakilere Uygulanabilir?

Sedasyon yaşı, engelli bireylerde kullanıldığı gibi engelsiz bireyler içinde 2 yaş üstü için kullanımı uygundur. İşlem öncesinde hazırlık ve dikkat dağıtma önemlidir. Ayrıca, ailenin yardımı gerekebilir. Müzik, video, film, şekiller ya da oyuncaklar ile dikkat dağıtılabilir.

Sedasyonda Risk Var Mı?>

Genel anesteziden farklı olarak hasta solunum makinesine bağlı kalmadan, normal şekilde devam etmektedir. Bu nedenle sedasyonun neredeyse hiç riski bulunmuyor. Sadece kalp rahatsızlığı gibi sağlık sorunları olan hastalardan gerekli tetkikler istenir, uygun olursa işlem yapılır.

Sedasyon İlaçları Nelerdir?

Sedasyon ilaçları benzodiazepin ve opioidler en sık kullanılan sedatif analjeziklerdir. En sık kullanılan benzodiazepin olarak, midazolam ya da popofol yaygın olarak kullanılmaktadır. Retrograd amnezi, antero, anskiyolizis, hipnozis veya santral kas gevşetici etkileri ile iyi birer sedatifdir.

Ketamin, sedasyon sırasında 0.5, 1.0 mg/ kg iv; 2, 4 mg civarında kullanılabilir. Etkisi yaklaşık 1 ile 2 dakika arasında başlar. Etki süresi ise 30 ile 60 dakika sürer.

Fentamil, yağda çözünürlüğü fazladır. Kan beyin bariyerini çok hızlı geçer. Etki süresi çok kısa sürede ortaya çıkarır. Yüksek dozda verilirse (5, 15mcg/ kg) nadir görülen göğüs duvarı rijidesi yan etkisi olabilir.

sedasyon yan etkileri

Sedasyonun Yan Etkileri Nelerdir?

Sedasyon yan etkileri; büyük sonuçlar oluşmasa da belli başlı kalp bölgesinde etkisi bulunuyor. Verilen ilaç dozaja, yaşa ve cinsiyete göre farklı sonuçlar oluşabilir.

  • Kalp hızında artma ya da kalp hızında azalma etkisi görülebilir.
  • Ritim bozukluğu oluşabilir.
  • Kan basıncında azalma ya da kan basıncında artma görülebilir.
  • Bazen canlı rüyalar, illüzyonlar gibi psikolojik reaksiyonlar ortaya çıkarabilir.
  • Nadiren bulantı, kusma, hipotansiyonel ya da diğer kardiyovasküler değişiklikler gösterebilir.
  • Geriye dönük geçici unutkanlık yapabilir.

Sedasyon Anestezi Nedir?

Sedasyon anestezi damar yolundan verilen ilaçlar ile oluşturulan, hastanın yutkunma ya da solunum gibi yaşamsal faaliyetleri korunarak, uyku derinliği kontrollü olarak ayarlanabilen anestezi yöntemidir.

İşlem esnasında genel anestezi uzmanı tarafından ameliyathane koşullarında gerçekleştirilen ve yaşamsal bulguları takip edilen bir yöntemdir. Geriye dönük geçici unutkanlık yaptığı için damar yolu açılırken hasta genellikle hatırlamaz.

Sedasyon acı duygusunu ortadan kaldırmaz ise lokal anestezi ile destekleme yapılabilir. İşlem ortalama 1 ile 1.5 saat arasında sürer. Gerekirse seans sayısı artırılabilir.

Özellikle diş tedavileri sırasında çıkabilecek ağrı, korku, stres, endişe ve mide bulantısını ortadan kaldırmak için sıkça kullanılan işlemdir.

Sedasyon Etkisi Ne Kadar Sürer?

Genelde yapılan işlem sonrası hasta beş ya da on dakika sonra uyanır. Aradan otuz, otuz beş dakika geçtikten sonra herhangi bir işlem görmemiş gibi normal hisseder.

Bazı durumlarda hastanın yapısına göre uyku durumu iki saate, üç saate hatta dört saate kadar uzayabilir. Sedasyon uygulanan kişi aynı gün içinde geri hayatına dönebilir.

Dikkat edilmesi gereken husus ise aynı gün içinde araba kullanmaması ve dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir. Sedasyon uzman kişiler tarafından yapıldığında herhangi bir sorun teşkil etmediği gibi büyük kolaylıklar sağlar.

Birçok işlem gibi bu yönteminde az da olsa yan etkileri bulunur. Genel olarak yan etkilerin görülme riskleri yüksek değildir.

Bilinçli Sedasyon Nedir?

Bilinçli sedasyon işlemi daha hafif olup cerrahi işlem sırasında hastanın hekimle iletişim ve sözlü komut ilişkisinde bulunabilir. Bu yöntem genel anestezi olmadığı için hastane ya da ameliyathane gerektirmeden diş hekimi muayenesinde kullanılabilir.

Hasta, hekimden aldığı komutları kolaylıkla yerine getirebilir. Hasta hekim arasında diyalog yaşanması mümkündür. Hekim hastaya ağzını açmasını söylediğinde, hasta komutu algılayabilir ve kolaylıkla ağzını açabilir.

İşleme başlamadan önce anestezi uzmanı hastanın tansiyonunu ve nabzını ölçer. Hastanın hava yolunu açık tutabileceği, fiziksel uyarılara ve sözlü komutlara göre uygun cevaplar verebildiğini kontrol eder.

Bilincinin baskılandığı durum olarak bilinen bu yöntem biçiminde, özellikle çocuk ya da ergenliğe yeni girmiş hastalar işlem sonunda aldığı ilaç nedeni ile diş hekimine geldiğini unuturlar. Bir nevi geçici hafıza kaybı yaşarlar. Hasta, işlem sonrası alınan ilaçların etkisi ile ağızda uygulanan tedavi sürecini, ağrıyı, rahatsız edici sesleri ve benzeri durumları hatırlayamayacağı için psikolojik travmaya etkisine maruz kalmaz.

Özellikle, genç yaşta böyle psikolojik travma etkisine maruz kalmayan genç hastalar sonraki diş tedavi süreçlerinde ya da cerrahi operasyonlarda daha kolay diş hekimine gelir.

Sedasyon ile Genel Anestezi Farkı

Sedasyon ve anestezi farkı, en genel hattı ile sedasyon işleminde hasta normal şekilde nefes alıp vermeye devam eder. Genel anestezi işlemi sırasında ise solunum için entübasyon adı verilen; bir ucu akciğer organlarına diğer ucu hava üfleyen cihazlara bağlı borular ile gerçekleşir.

Entübasyon işlemi sırasında hastalara damar yolu ile gönderilen kas gevşetici ilaç takviyeleri ile hastanın geç uyanması sağlanır. Sedasyon işleminde ise damar, solunum yolu ya da ağız yolu ile ilaç verilerek geç uyanması sağlanır. Sedasyon işlemi sonrasında ilacı anestezi uzmanı ilacı kestiğinde hasta kendine çok kısa sürede gelir. Hastalar için son derece konforlu ve rahat uygulanan bir yöntemdir.

Sedasyon Tehlikeli Midir?

Uygulanan sedasyon işlemlerinde herhangi bir tehlike söz konusu değildir. Sadece kalp krizi gibi bazı kritik hastalıkları olan kişilerin böyle bir işlemden faydalanmadan önce bazı incelemeler yaptırması gerekir.

İşleme başlamadan önce anestezi uzmanı tetkik sonuçları dışında tansiyon ve nabız ölçümlerinde bulunur. Herhangi bir problem yok ise anestezi uzmanı gerekli dozda ilaç verip işleme başlar.

Bunun dışında sağlık durunun uygun olması halinde söz konusu anestezi işleminin yapılması herhangi bir sakıncalı duruma sokmadığı görülmektedir.

Lokal Destekli Sedasyon Nedir?

Lokal destekli sedasyon, genellikle hasta fazladan acı hissettiği durumlarda yapılır. Lokal anestezi uygulanan bölgeye uyuşturup ağrıyı keser. Sedasyon ise genellikle hastayı rahatlatmak ve sakinleştirmek için kullanılır.

Sedasyon anestezi yetmediği durumlarda lokal anestezi ile desteklenip ağrıyı keser. Bu tür işlemler anestezi uzmanları tarafından yapılması gerekir.

Sedasyon Kimlere Uygulanır?

  • Diş hekimi korkusu ya da iğne fobisi olan hastalara uygulanabilir.
  • Uzun sürecek işlemleri tek seansta bitirmek isteyen kişilerde kullanılabilir.
  • Mide bulantısı, öğürme ya da kusma gibi diş tedavi işlemlerinde zorluk çeken kişiler yaptırabilir.
  • Çocuk, ergen, genç, yetişkin, yaşlı ve engelli tüm hastalar rahatlıkla bu tedavi yöntemini kullanabilir.

Sedasyon Zararlı Mı?

Sedasyon işleminin bilinen büyük bir zararı bulunmuyor. Bahsedilen işlemi yaptırmadan önce kalp rahatsızlığınız bulunuyorsa gerekli incelemeleri yaptırmanız gerekir. Bunun dışında gerekli koşulları yerine getiriyorsanız herhangi bir zararı bulunmuyor.

Bilinen bazı yan etkileri bulunuyor; kalp ritminin değişmesi, kalp hızında artma ya da azalma gibi durumlar sık rastlanmasa da böyle durumlar rastlanabilir. Nadir olarak görülse de psikolojik reaksiyonlar ortaya çıkarabilir.

Çocuklardan yaşlılara kadar kullanılan bu yöntem de gerekli incelemeler yapıldıktan sonra herhangi bir problem yaşanmıyor.

Ağır Sedasyon Nedir?

Ağır sedasyonda, hasta yüksek seslere ve şiddetli ağrılara tepki verebilir. Narkozdan ya da genel anesteziden farkı ise hastanın uyku düzeyinin derin olmaması ve işlem sırasında kişi kendi solunumunu yapmasıdır.

Derin sedasyon sırasında hasta ameliyathaneye alınır. Anestezi makinesi yardımı ile çocuk hastaya balon şişirilmesi istenerek anestezik gaz uygulanır. 3 dakika içince uykuya dalar.

Ağız ya da boğaza tüp yerleştirilmeden yapılan yöntemdir. Tek seans içinde birden çok işlem yapmak mümkün olur. Yapılan işlem sonunda hasta yaklaşık yarım saat sonra uyanıp evine gidebilir. Bazı durumlarda ya da hastanın yapısına göre uyanma süresi uzayabilir.

İşlem sonrası araba kullanmaması, ağır ya da enerji gerektiren işlerden uzak durması ve dinlenmesi tavsiye edilir. Randevu alındığında mutlaka bir yakını ile gelmesi gerekir. İşlem sonrası verilen ilacın etkisi devam edeceği için tek olması güvenli olmayabilir.

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın