Halk hikayesi, masal ve destan özellikleri gösteren, sözlü aktarımı yapılan halk tarafından benimsenmiş öykülerdir. Buna göre halk hikâyeleri için destan anlatımlarından modern edebiyata geçiş aşamaları oldukları görülebilmektedir. Halk hikayelerinin konularını toplumda derin iz bırakmış olaylar ve tarihsel şahsiyetler oluşturmaktadır. Anlatım sözlü olduğu için anlatıcı yalnızca düz yazı tarzına bağlı kalmamaktadır. Yer yer şiir ve düz yazı karışık bir anlatım gözükmektedir. Bununla birlikte halk hikayeleri anonimdir. Her anlatıcı kendinden bir şeyler ekleyebildiği için zaman içerisinde değişikliklere uğramıştır.
Halk Hikayesi Özellikleri Nelerdir?
- Saz şairleri bu türü geliştiren ve yayan kişilerdir.
- Şiir ve düzyazı karışık bir anlatım vardır. Diğer bir deyişle nazım ve nesir karışık olarak anlatılmıştır.
- Edebiyatımızda bu türde bilinen ilk örnek Dede Korkut Öyküleri’dir. Bununla birlikte genel olarak anonim eserlerdir.
- Halk hikayelerinin konularını aşk, kahramanlık ve zaman zaman din oluşturmaktadır.
- Anlatılan kimseler ve olaylar gerçekçidir.
- Anlatım özel kimseler tarafından yapılır. Saz eşliğinde anlatım yaygındır. Kalıplaşmış ifadeler kullanılır.
Halk Hikayelerinde Asıl Konu Nedir?
Halk hikayelerinde asıl konu hikayenin anlatıldığı bölümdür. Buna göre halk hikayelerinin neredeyse tümünün asıl konusu aşktır. Bilinen eserlerin büyük bir çoğunluğu imkansız aşkı veya aşkı için çok büyük fedakarlık yapan kimseleri konu almaktadır. Buna göre aşığın aşık olduğu kimseye ulaşmak için çektiği zorluklar ve sıkıntılar asıl konudur. Bununla birlikte din ve kahramanlık da asıl konu olabilmektedir. Asıl konu, halk hikayesinin aşamalarını oluşturan 5 bölümünden birisidir.
Halk Hikayelerinin Amacı Nedir?
Halk hikayelerinin amacı, toplumda yer etmiş belirli olayların ve kişilerin sözlü olarak nesilden nesile aktarılmasıdır. Bunun bir sebebi halkın daha çok göçebe olmasından kaynaklıdır. Göçebe toplumlarda sözlü edebiyat gelişmiştir. Buna göre tarihte yer etmiş olayları, kahramanları ve yapılanları unutmamak, bunlardan ders çıkarmak için nesilden nesile anlatıla gelmiştir.
Halk Hikayelerinin Kaynakları Nelerdir?
Halk hikayelerinin kaynakları eski Türk geleneğinden gelenler, İslam geleneğinden geçenler, Arap kaynaklı hikayeler ve Hint-İran kaynaklı hikayeler olmak üzere ayrılmaktadır. Bu şekilde kaynaklanan halk hikayeleri o dönemin ve toplumun özellikleri hakkında bilgi vermektedir.
Halk Hikayeleri Kaç Gruba Ayrılır?
Halk hikayeleri kaynaklarına göre 3 gruba ayrılmaktadır:
- Türk kaynaklı
- Arap kaynaklı
- Hint-İran kaynaklı
Halk hikayeleri konularına göre 3 gruba ayrılmaktadır:
- Aşk hikayeleri
- Dini kahramanlık hikayeleri
- Destani halk hikayeleri
Halk Hikayeleri Olağanüstlük Var Mıdır?
Halk hikayelerinde olağanüstülük sınırlıdır. İşlenen konular makul, gerçeğe yakın konulardır ve olağanüstülük pek gözükmez. Öte yandan olaylar kurmaca ve başkası tarafından anlatıldığı için masallara, efsunlara ilişkin ögeler de sıkça kullanılmaktadır. Sonuç olarak halk hikayelerinde artık konular ve olaylar insanlara indirgenmiş, olağanüstü kavramlar sınırlandırılmış ve masallar, efsunlar ile desteklenmiş bir anlatım üslubu kazanılmıştır.
Halk Hikayeleri Ne Zaman Yazıya Geçirildi?
Halk hikayeleri çeşitli zamanlarda yazıya geçirilmiştir fakat bilinen eski örnek olan Dede Korkut Hikayeleri 15. yy ikinci yarısında yazıya geçirildiği düşünülmektedir. Halk hikayelerinin diğer örnekleri daha sonra ortaya çıkmaktadır.
Kerem İle Aslı Halk Hikayesi Mi?
Kerem ile Aslı bir halk hikayesidir. 17. Yy. Döneminde geçen amansız bir aşk hikayesi olduğu düşünülmektedir. Hikaye, halk hikayesi unsurlarını taşımaktadır. Genel olarak olağanüstülük bulunmasa da dilden dile anlatıldığı için gerçek üstü ögeler zamanla karışmaktadır.
Hikayenin asıl konusunu birbirine ulaşamayan iki aşığın halleri ve bu uğurda Aslı’nın peşine düşen Kerem’in çektikleri, başından geçenler oluşturmaktadır. Hikayeye göre Kerem Aslı’nın peşinden neredeyse tüm doğuyu gezmiş, gezerken de başından türlü olaylar geçmiştir. Aslı’ya benzeyen güzellere şiirler okumuş, sevgisini bu şekilde zapt etmiştir.
Halk Hikayesi Hangi Türün Devamıdır?
Halk hikayesi destan türünün devamıdır. Destanlar, belirli tarihi olaylara dayanan anlatımlardır. Bununla birlikte kahramanlık konuları çokça işlenmektedir. Sonları belirli değildir. Öte yandan halk hikayeleri destanlardan tamamen ayrı bir anlatım türü değildir. Birçok konusunu destandan almıştır. Anlatım türü nazım ve nesir karışıktır. İşlenen konular çoğunlukla aşk olsa da kahramanlık ögeleri mevcuttur. Sonları destanlara nazaran kesindir. Sözlü anlatım yaygındır. İlk örneklerden olan Dede Korkut Hikayeleri destansı özellikleri çokça içermektedir. İlk örnekleri destanlara çok yakın olan halk hikayeleri zamanla uzaklaşmıştır. Modern edebiyata bir geçiş basamağıdır.
Halk Hikayeleri Anonim Midir?
Halk hikayeleri anonimdir. Halk hikayeleri tarihsel kişilerden ve olaylardan esinlenmekle birlikte kurmaca eserlerdir. Sözlü olarak anlatılır. Bu nedenle her anlatıcı kendisinden bir şeyler katmaktadır. Günümüzde aynı hikayenin sayılamayacak kadar çok farklı anlatımı vardır. Bu nedenle hikayelerin kimin tarafından oluşturulduğu belirli değildir. Halkın kendisine mal olmuştur.
Türk Halk Hikayeleri Örnekleri
- Dede Korkut Hikayeleri
- Aşık Garip
- Tahir ile Zühre
- Köroğlu
- Danışmendname
- Kerem ile Aslı
- Emrah ile Selvihan
- Karacaoğlan ile İsmikan Sultan
Halk Hikayeleri Kim Tarafından Anlatılır?
Halk hikayeleri aşıklar ve meddahlar tarafından anlatılmaktadır. Buna göre anlatıcı belirli bir donanıma sahip, kültürlü ve bilgili bir kişidir. Genellikle saz eşliğinde anlatılmaktadır. Halka hitap ederek topluluğa anlatılan halk hikayelerinde anlatıcının şiirsel bir anlatımı da mevcuttur.
Halk Hikayelerinin Söyleyeni Belli Midir?
Halk hikayelerinin söyleyeni belli değildir. Aşıklar ve meddahlar tarafından anlatılan halk hikayelerinde sözlü bir anlatım mevcuttur. Bu nedenle her anlatıcı ve dinleyici hikayeye kendisinden bir şey katma imkanına sahiptir. Bununla birlikte hikayeler kurmacadır ve anlatıcıların hayal gücüne göre zamanla masalsı özellikler de eklenmiştir. Günümüzde çok çeşitli varyasyonları bulunan aynı hikayeler artık topluma mal olmuştur. Bu nedenle hikayelerin söyleyeni belirli değildir.
Halk Hikayeleri Nazım Mı Nesir Mi?
Halk hikayeleri nazım ve nesir karışık şekildedir. Buna göre sözlü edebiyat ürünü olan halk hikayelerinin yayılmasında aşıklar rol almışlardır. Aşıkların anlatımı ile zaman içerisinde değişen halk hikayeleri nesir ağırlık kazanarak nazım ve nesir karışık halde anlatılmış ve destan türünün yerini almıştır.
