Didaktik şiir, duygu yönü az olan ve asıl amacı bir öğüdü aşılamak olan şiir türüdür. Buna göre öğretici, bir fikri aşılayıcı yönü ağır basan şiirlerdir. Didaktik şiir biçimsel yönden şiir olmakla birlikte bir duygu halinin aktarımından ziyade öğretici olması maksadıyla yazılmaktadır. Konularını bir ahlak dersi vermek, bilgi birikimini aktarmak, bir eserin güzelliklerini açıklamak, öğüt vermek gibi amaçlar oluşturmaktadır.
Didaktik Şiirin Özellikleri Nelerdir?
- Sanat yapmak ilk amaç değildir. Bu nedenle sanatsallıktan uzaktır.
- Şiirin yazılma amacı öğretmektir. Bu nedenle öğretici özelliği ön plandadır.
- Yunan ve Hint edebiyatları didaktik şiirlerin ilk örneklerini barındırmaktadır.
- Şiirin uzunluğu fazla olabilmektedir. Aktarılmak istenen bilginin uzunluğu ile doğru orantılıdır. Bu nedenle didaktik şiirler genel olarak uzun süren eserlerdir.
- Sanat kullanımı didaktik şiirlerde uyak ve kafiye yapmak olarak görülür. Bunun nedeni ezberi kolaylaştırmasıdır. Şiirin amacı öğretmek olduğu için ne kadar kolay ezberlenirse o kadar başarıya ulaşılmış olunur.
- Öğretme amacı taşıdığı için genellikle sade ve kolay anlaşılabilecek bir dil kullanılır.
Didaktik Şiirin En Büyük Ustası Kimdir?
Didaktik şiirin en büyük ustası çeşitli dönemlerde değişmiştir. Buna göre devlet kurumuna ilişkin bilgilerin verildiği, dini ve tasavvufi bilgilerin verildiği ve çeşitli sosyal öğütlerin aktarılmış olduğu birçok farklı didaktik eser yazılmıştır. Bizim edebiyatımızda Nabi, Ziya Paşa, Tevfik Fikret ve Ziya Gökalp başarılı örnekler vermişlerdir.
Didaktik Şiir Hangi Konuları İşler?
Didaktik şiir, öğretici konuları işler. Buna göre didaktik şiirin konularını ahlaki bilgiler, öğütler, günlük dikkat edilmesi gereken insan ilişkileri oluşturabilir. Bununla birlikte bilimsel metodlar ve bilimsel prensipler anlatılabildiği gibi çeşitli sanat eserlerinin güzel yanlarını açıklamak için de didaktik şiir kullanılmaktadır. İlyada ve Odeyssea destanları tarih öğretimine yönelik didaktik içerikler barındırmaktadır. Kutadgu Bilig devlet yönetimi ile ilgili bilgileri aktarmaktadır. Sonuç olarak didaktik şiirler yazarı tarafından bir olguyu okuyucusuna öğretmek için ele alınmaktadır. En geniş tanımı ile işlenen konular, yazar tarafından öğretilmek istenen her türlü bilgiden oluşmaktadır.
İlk Didaktik Şiir Örneği Kimin?
İlk didaktik şiir örneği Hesiodos’undur. Hesiodos, didaktik şiirin babası olarak tanınmaktadır. Ünlü bir antik Yunan ozanı olan Hesiodos, Homeros ile birlikte Yunan ilk çağı hakkında bilgi vermektedir. Eseri İşler ve Günler çiftçilik yaşamı üzerine bir eserdir ve genel nasihatlerde bulunmaktadır. Tanrıların Doğuşu isimli eseri ile Hesiodos, Yunan inanışı ile ilgili temel bilgiler aktarmaktadır. Bu eser günümüzde dahi Yunan inanışı ile ilgili temel başvuru kitabı niteliğindedir.
Didaktik Şiir Örneği
…Güzel dil, Türkçe bize,
Başka dil, gece bize.
İstanbul konuşması
En saf, en ince bize…. (Ziya Gökalp)
Ziya Gökalp, bu şiirinde Türkçe diline sahip çıkmanın, onu güzel ve doğru biçimde konuşmanın önemini vurgulamak istemiştir. Aynı zamanda okuyucuya kendi diline sahip çıkmamanın, başka dilleri tercih etmenin sakıncalı olduğu mesajı verilmek istenmiştir. Şiir, ders verici bir anlatım içermektedir, bu nedenle didaktik türdeki şiire örnek verilebilir.
Didaktik Şiir Konu Anlatımı
Didaktik şiiri diğer şiirlerden ayıran en önemli özellik, okuyucuyu belli bir duyguyu hissetmeye değil, belirli bir düşünceyi benimsemeye yönlendirmesidir. Öğretici amaç taşıdığı için okuyucunun davranışlarına yön verme gayesi taşır. Didaktik türdeki şiirler genellikle genel yargılar ve emir cümleleri içerir. Okuyucuya ders verme amacı taşıdığı için genellikle sade ve anlaşılır bir dille yazılır.
Divan Edebiyatında Didaktik Şiire Ne Denir?
Divan edebiyatında didaktik şiire ta’limi denmektedir. Kelimenin kökeni Arapça’dır. Öğretici, açıklayıcı anlamına gelmektedir.
