Kalıtsal çeşitlilik, bir diğer ismi ile genetik çeşitlilik kişinin sahip olduğu bütün genlerin toplandığı bilgilerin toplamıdır. Mayoz bölünmenin aşamalarının herhangi birinde parça değişimi olması nedeniyle kalıtsal çeşitlilik görülür. İstisna olarak bir tek yumurta ikizleri bir diğerine tıpatıp benzemektedir.
Bireyi oluşturan genetik kalıtsal özellikler vardır. Kalıtsal çeşitlilik tarafından yaşama zamanı kısa gözüken bitkiler genelde kısa boyludur. Dışsal yani çevresel etmenlerde kök salan ve çok uzun seneler yaşayan bitkilerde boy çok uzun ve gövdesi çok kalındır.
Coğrafi bölge ve kalıtsal çeşitlilik arasında güçlü bir bağ vardır. Güneş ışınlarının direkt canlıya değdiği ve fazla sıcağın oldugu bölgelerde ten renginin kararması ve canlı derisinin kalınlaşması normal bir durumdur.
Kalıtsal Çeşitlilik Nasıl Sağlanır?
Mayoz bölünmede kromozomların ekvatoral sıralama karışık sıralanması ve buna bağlı olarak karışık kutuplara çekilmesi mayozda kalıtsal çeşitliliği oluşturan olaylar arasındadır. Homolog kromozomların arasında yaşanan parça değişimi oluşan üreme hücrelerinde genetik çeşitliliği oluşturur.
Mayoz bölünmeden sonra oluşan yavru hücreler genetik olarak birbirinden çok farklıdır. Bu durum insanlar için söylenirse: herhangi bir insanın ürettiği üreme hücresi genetik olarak kişiye özgüdür. Yani bir insan üreme hücresi oluştuktan sonra uygulamada onunla birebir aynı genetik özelliklere sahip bir üreme hücresi yapılmaz.
Tür içi Kalıtsal Çeşitlilik Nedir?
Tür içi kalıtsal çeşitlilik veya genetik çeşitlilik canlının oluşturduğu genler doğrultusunda sahip olduğu karakterlerin hepsidir. Kalıtsal çeşitlilik aynı zamanda tür içerisinde çeşitlilik ve türlerin arasındaki çeşitliliğin meydana getirilmesini sağlar.
Tür çeşitliliği bir bölgede bulunan türlerin sayısını ve çeşitliliğini gösterir. Bu bölge tür sayısına bakıldığında zengin ise, tür açısından zengin sayılır. Türler milyonlarca yıllık bir evrensel geçmişe bakılarak ortaya çıkar.
Türlerin bireyleri taşıdıkları genlerin kontrolü, belirli dış özellikler ve iç özellikler gösterir. Bu genler arasında nadiren aralarında gen alışverişi olur. Çünkü iki farklı tür, evrimsel olarak ne kadar benzerse o kadar fazla ortak gen olur.
Tür İçi Kalıtsal Çeşitliliğe Neden Olan Olaylar Nedir?
Genetik çeşitliliğin oluşmasında ve bu çeşitliliğin devam etmesinde 2 ana unsur etkilidir. Mayoz bölünme sırasında profaz 1 evresinde oluşan crossing over (parça değişimi) kalıtsal çeşitliliği oluşturur.
Karakter özelliğe sahip homolog kromozomların karışık şekilde ayrılmasında kalıtsal çeşitlenme gerçekleşir. Mutasyon, yeni kalıtsal çeşitlilik kaynağıdır. Bununla beraber genetik rekombinasyon, çocuklarda kalıtsal varyasyon sebebidir.
Tür İçi Çeşitlilik Ne İle Sağlanır?
Cinsel üreme yoluyla genetik rekombinasyona etki eden unsurlar şunlardır:
- Mayozun profaz 1 sırasında homolog kromozom arasındaki çiftlerin geçiş olayı,
- Mayozun anafaz 1 de homologların birbirinden farklı ayrılması,
- Haploid (n) gametlerin karışık döllenmesi, yavrularda ise diploid (2n) kromozomların eski halini alması
Kalıtsal Çeşitlilik Mitoz mu Mayoz mu?
Kalıtsal çeşitlilik hem mitoz hem de mayoz bölünme yoluyla gerçekleşebilir. Mitoz bölünme, aynı türdeki iki hücre arasında genetik materyalin eşit olarak dağıtılmasına neden olur ve kalıtsal çeşitliliği sınırlar. Ancak mayoz bölünmede farklılık gösteren bir dizi olay yaşanır; bu süreç sırasında genetik malzemelerin kromozom sayısı yarıya indirilir ve yeni kombinasyonlar ortaya çıkabilir. Böylece, kalıtsal çeşitlilik mayoz bölünmenin sonucu olarak artar.
Döllenme İle Kalıtsal Çeşitlilik Sağlar mı?
Mayoz bölünme sonrasında oluşan haploid kromozomlu gametlerin birleşmesi ile birlikte döllenme sağlandığında kromozom sayısı iki katına çıkar ve zigot meydana gelir. Zigotun kalıtsal çeşitliliği döllenme ile daha fazla olmuş olur.
Eşeyli üremede mayoz çoğalma ve döllenme ile yeni gen farklılıklarına sahip bireyler oluşur. Böylece döllenme ile eşeyli üreme ile eşeysiz üremeyi birbirinden ayrılır. Eşeyli üremede üreyebilmek için hücrelerde her iki eşeyden üreyebilen canlılara ihtiyaç vardır. Farklı çevre koşullarında eşeysiz üreyen bir organizmanın yaşayamayacağı kadar değişebilir. Sebebi ise genetik bakımdan farklı şartlarda yaşayabilmeleri için yaratılmamıştır. Bundan farklı olarak eşeyli üreyen bir organizmanın popülasyonu yaşayabilir yani hayatta kalabilir.
Hayvanlar çoğunlukla ayrı cinsiyettir. Fakat bazı hayvanlarda erkek ve dişi çoğalma organları aynı canlıda bulunabilir. Bu sebeple çift cinsiyetli hayvanlara hermafrodit de denebilir. Hermafroditlik solucanlarda, sümüklü böceklerde ve salyangoz gibi omurgasız canlılarda bulunur.
Partenogenezde Kalıtsal Çeşitlilik Olur mu?
Partenogenezde kalıtsal çeşitlilik olur. Sebebi ise partenogenezin mayoz bölünmenin bir diğer çeşidi olmasıdır. Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitlilik sağlandığından partenogenezde de bu çeşitlilik gerçekleşir. Mayoz bölünmede DNA tek sefer de eşleşir sonrasında ise gerçekleşen 2 hücre bölünmesi ile 4 toplam hücre oluşur. Ancak üremede bulunan çeşitlenme biyolojide ise kalıtsal çeşitlilik olarak geçer.
Partenogenez olayında döllenme olmadığından dolayı eşeysiz üreme olarak da geçer. Fakat hücre ihtiyacından dolayı eşeyli üreme alanında sayılır. Eğer hücreye gerek kalmadan üreme yapılsaydı eşeysiz, hücreye gerek duyulsaydı eşeyli üreme olarak geçerdi.
[geo-post id=”9381″ label=”İlgili İçerik”]
Mayozda Kalıtsal Çeşitlilik Olmasının Temel Nedeni Nedir?
Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitlilik olmasının temel nedeni homolog kromozomların ayrılmasıdır.
Mayoz esnasında kromozomların ekvatoral düzleme rastgele bir şekilde dizilir. Buna bağlı olarak da rastgele bir şekilde kutuplara çekilir. Bu durum mayozda kalıtsal çeşitliliği sağlayan en temel nedendir. Homolog kromozom arasında görülmekte olan parça değişimi durumu da, oluşacak olan üreme hücrelerinin genetik hallerinde çeşitlilik meydana getirir.
Mayoz bölünme esnasında homolog kromozomların (yani biri babadan diğeri ise anneden gelen) aynı karakter üzerindeki genleri taşıyan homolog kromozomların rastgele ayrılması da kalıtsal çeşitliliğe neden olmaktadır. Mayoz bölünmenin anafaz I aşamasında homolog kromozomların birbirleri arasından ayrılması olayı gerçekleşir. Böylece, oluşacak yeni iki hücrenin de genetik yapıları birbirlerinden farklı bir özellikte olması sağlanır. Bu yüzden dolayı Mayoz oldukça önemli bir konudur.
Kalıtsal Çeşitliliğin Önemi Nedir?
Kalıtsal Çeşitliliği ölçmek ve düzenlemek için pek çok farklı izler vardır. Hayvanlardaki genetik çeşitlilik kaybının aktif nedenleri araştırılmış ve göz önüne alınmıştır. Çeşitli araştırmalara göre genetik ve biyolojik çeşitlilik arasında ki birebir bağımlı olmasını kasteder.
Biyolojik çeşitlilikteki farklılıklar arka planda kalan türleri aynı olmaya iteleyerek canlıların yaşadığı ortamda farklılıklara yol açar. Türlerin ortadan kalkması veya kaybolması gibi genetik çeşitlilikte olan değişiklikler, biyolojik çeşitliliğin kaybına neden olur.
[geo_alert style=”1″ color=”success” ]İçeriğimizi beğendiyseniz, sayfanın alt kısmındaki sosyal medya linkleri ile paylaşmanızı rica ediyoruz. Siz paylaştıkça, biz de geri dönüşler alacak ve içeriğimizi daha da zenginleştireceğiz. Düşüncelerinizi, yorum olarak da bırakabilirsiniz.[/geo_alert]
