Aksiyoloji kelimesinin tanımını yapabilmek için etik ve estetik kelimelerini iyi bilmek gerekir. Çünkü temel anlamıyla bu kavram etik ve estetik değerler üzerinden ikiye ayrılır. Bu sebeple etik, tüm insanlığın ahlaki değerleri üzerinde sorgulama yapan bir kavramdır. Estetik kelimesi ise, güzellik kavramı ile alakalıdır. Bu tanımlara bakıldığında ise aksiyoloji kavramı bireyin davranış temelleri üzerine araştırma yapmaktadır.
Yunanca bir kökene sahip bu kavram, etik ve estetik temeller üzerine çalışmalar yürütür. Bu yüzden “değerler felsefesi” olarak da bilinir. İyi, kötü ya da güzel, çirkin gibi değerleri ele alır. Bu felsefi görüş üzerinde varlığını sürdürür.
Aksiyoloji Felsefe Nedir?
Aksiyoloji felsefe olarak, yukarıda da belirtildiği üzere bir “Değerler felsefesi”ni ortaya koyar. Bu sebeple de bir bireyin davranışlarına ilişkin olarak değerleri inceler. İnsanların hareketlerinde ahlaki değerlerin ne ölçüde olduğunu anlamlandırmaya çalışır. Aynı zamanda da estetiğin, güzelin, doğayla insan uyumuna da öncülük eder.
Bir insanın hayatı boyunca sonuca ulaştığı birçok yargının kaynağı olan değer sisteminin kendisiyle ilgilenir. Hayatın insanı almaya zorladığı kararların, insanların iyi ya da kötü olanı yahut güzel ya da çirkin olanı belirlemesiyle sonuca varacağına ulaşır. Bu etik ve estetik yönden yapılan sınıflama da değer felsefesinin incelemesinin temelini oluşturur.
Aksiyoloji Hangi Konuları İnceler?
Aksiyolojinin incelediği konular, etik ve estetik yönden farklılık gösterir. Konu bakımından birbirlerinden ne kadar farklı gibi dursalar da temelde benzeri şeyleri incelerler. Fakat öncelikli olarak Değer felsefesini ilgilendiren ana problemler;
- Erdem nedir?
- Ahlak nedir?
- Değerli olan nedir?
- Değerli olan mutlak mı yoksa çevreye göre değişmekte midir?
- Değerlerin kaynağı nedir?
Bu problemler üzerinde değer felsefesi düşünülür ve inşa edilir. Ayrıca bu felsefi düşünce, olan durumla ile olması gereken durumlar arasında bulunan ilişkiye cevap aramaktadır. Değer doğasına, ölçüsüne ve metafiziksel yaklaşımına göre tartışmalar yürütür. Hakikati arama ve hakiki olanı bulma gibi düşünceler üzerine de inceleme olabilir.
İlginizi çekebilir: Felsefede Epistemoloji Nedir? Tanımı ve Özellikleri
Aksiyolojik Etik Nedir?
Aksiyolojik etik, değerlere atıfta bulunan etik parçasıdır. Ahlakın ve sosyal adaletin aksine, bu etik biçimi doğrudan ne yapmamız gerektiğine bakmıyor. İlgilendiği durum, takip ve teşvik etmeye değer olan ve neyin önlenmesi gerektiği konularına odaklanır.
Aynı zamanda aksiyolojinin temel aldığı etik ilkesinin tümünü kapsar. Kısaca değerlendirmek gerekirse; ahlaki eylemlerin, aslı bakımdan içerdiği ve cisimleştirdiği değerler bakımından ahlaken doğru olanı öne süren bir değer kuramıdır.
