Bilişsel esneklik, ortaya çıkan yeni durumlara uyum sağlayabilme, düşünceler arasında geçiş yapabilme becerisi olarak nitelendirilebilmektedir. Problemlere çok yönlü bakış açısı geliştirebilmek de bilişsel esnekliğin bir parçasıdır.
Bilişsel esneklik hakkında yapılan başka bir tanım da kişinin olası durumlara ve seçeneklere karşı kendini karar verme bağlamında yetkin hissedilmesidir. Özellikle çocukluk döneminde bilişsel esneklik büyük rol oynar. Çocukların yeni ortamlara ve yeni durumlara adapte olarak sosyal ortamlara girmesinde etkin rolü vardır.
Bilişsel Katılık Nedir?
Bilişsel katılık, kelimenin tam anlamı ile bilişsel esneklik ile tam tersi anlam taşımaktadır. Bilişsel katılık düzeyi arttıkça kişinin karar verme kabiliyeti ve olası sorunlarda çözüm üretme yeteneğinde azalma görülür.
Bilişsel katılık düzeyinin yüksek olması kişinin etrafında bulunan sosyal çevresi ile uyum sağlaması önündeki en büyük engellerden biridir. Erken çocukluk döneminden itibaren gelişmeye başlayan bilişsel esneklik yeteneğinin normalin altında bir gelişim göstermesi bilişsel katılık düzeyinin yükselmesine neden olur.
Bilişsel esneklik teorisi bireylerin sosyal ortamda bulunmaları için bilişsel katılık düzeyinin düşük olması gerektiğini savunur. Aynı şekilde bilişsel esneklik düzeyi de yükseldikçe sosyal çevre ile uyumlu ve karar verme yeteneği olan bireyler yetişebilmektedir.
Bilişsel Esneklik Nasıl Geliştirilir?
Bilişsel esneklik kavramı temelde insan beyninin belli durumlar karşısındaki seçenekleri değerlendirebilme ve en mantıklı seçeneği tercih edebilme gücü ile ilişkilidir. Beynimizde yaklaşık 1 trilyon kadar bağlantı bulunur. Bu bağlantıların her biri olası durumlara karşı verebileceğimiz tepkilerin bir seçeneği olarak da değerlendirilebilir.
Bilişsel esneklik düzeyinin geliştirilmesi için insanların davranışlarını kontrol etmeleri gerekir. Olası durumlarda ani ve hızlı karar vermek yerine düşünerek tercih yapmak çok daha sağlıklı olacaktır. Bilişsel esneklik düzeyi yüksek olması aşağıda yer alan olumlu niteliklerin oluşmasını sağlar.
- Plan yapma ve planı uygulama kabiliyeti,
- Karşılaştırma yapabilme kabiliyeti,
- Sosyal çevre ile uyum sağlama kabiliyeti,
- Problemlere karşı çözüm üretme kabiliyeti,
- Birden fazla işi aynı anda yapabilme kabiliyeti.
Bilişsel Esneklik Neden Önemlidir?
Bilişsel esneklik çocukluk döneminden itibaren insanların gelişimlerinde önem taşıyan bir yetenektir. Çocukluk döneminde ilk kez bilişsel esneklik düzeyi kendini göstermeye başlar. Çocukların karar verme yeteneği, farklı durumlara karşı uygun tepkiyi verebilme süresi bilişsel esneklik düzeyi hakkında bilgi verir.
[geo-post id=”3057″ label=”Önerilen Yazı”]
Bilişsel esneklik düzeyi yüksek olan kişilerin düşük olan kişilere oranla çok daha hoşgörülü olduğu da bilinen bir gerçektir. Sadece hoşgörü bağlamında değil aynı zamanda bilişsel esneklik hızlı karar verebilme yeteneği ile de doğrudan ilintilidir.
Çevreleri ile uyum sağlamakta güçlük çeken kişilerin bilişsel esneklik düzeyleri düşük olabilmektedir. Bu durum sosyal çevre ile iletişim kurma beceresinin de düşük olma sorunsalını beraberinde getirir. Bilişsel esneklik düzeyinin çocukluğun erken yaşlarda gelişen bir yetenek olduğunu da ifade etmek gerekir.
