Cebir ne demek kısaca açıklarsak, sayılar ve semboller (Latin ve Yunan alfabesinden harfler) kullanarak matematiksel ilişkileri açıklamaya çalışan bir matematik dalıdır. Bilinmeyen değerlerin yerlerine değişkenler (x, y, vb.) konularak bulunması, denklemlerin çözülmesi ve karmaşık hesaplamaların yapılabilmesi amacını taşır.
Cebir Ne Demek?
Cebir kelimesi, Arap matematikçi Harizmi tarafından icat edilmiştir. Ünlü eseri Ilm al-jabr wa’l-muḳābala içinde geçen kelime, bir işlemi zorla, kuvvet kullanarak yapma, çözüme ulaştırma anlamı taşır. Cebirsel ifadelerde harfler ve semboller kullanılır. Bunlar, bilinmeyen ve değerinin bulunması istenen verileri temsil eder.
Cebir, zaman içinde gelişerek karmaşık denklemlere ve en sonunda Isaac Newton tarafından geliştirilen Calculus‘e kadar uzanmıştır.
Cebir ilk defa ne zaman ve kim tarafından kullanılmıştır?
Cebirin kökleri eski medeniyetlere kadar uzanmaktadır, ancak modern cebirin temelini atan ve “cebir” teriminin kullanılmasını popülerleştiren kişi, ünlü İslam matematikçisi El-Harezmi’dir.
El-Harezmi, 9. yüzyılda yaşamış ve İslam Bilimlerinin Altın Çağında önemli katkılarda bulunmuştur. En bilinen eseri, “El-Kitab al-Muhtasar fi Hisab al-Jabr wal-Muqabala” adlı kitaptır. Bu kitap, cebirsel denklemlerin sistemli bir şekilde çözümünü ele alır. “Al-Jabr” kelimesi Arapça’da “yeniden bir araya getirme” anlamına gelir ve modern “cebir” kelimesinin kökenidir.
Cebire Neden İhtiyaç Duyulur?
Cebir matematik alanında çözülemeyen problemleri bulmakta yardımcı olur. Cebir ne işe yarar kavrayabilmek için matematik biliminin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Cebir bir bilim dalıdır. Cebir bilimi, aritmetikleri çözmekte zorluk çektiği ve yetersiz kaldığı durumlarda problemleri çözüme kavuşturmak için kullanılan bir matematik dalıdır. Cebir, tanınmayan çoklukların matematiksel sembol ve simgeler eşliğinde formüller kullanılarak denklikler yardımı ile ifade edilmesidir. Cebir bu denkliklerin çözümü üzerinde çalışan bilim dalına verilen bir addır.
Cebirin Matematiğe Katkıları Nelerdir?
Cebir kullanım alanı oldukça fazla olan bir kavramdır. Cebir başlıca olarak astronomi, matematik, bilgisayar programlama ve tıp alanlarında tercih edilmektedir. Cebir eski dönemlerden beri kullanılmış olan ve hala günümüzde kullanılmakta olan matematik terimidir. İnsanların yaşantıları üzerinde cebirin katkıları oldukça fazladır.
İslamiyet’in başlangıç yıllarından itibaren cebire başvurulmuş ve cebirden faydalanılmıştır. İslamiyetin başlangıç dönemleri incelendiği takdirde cebir ne demek ve ne işe yarar daha iyi anlaşılabilir:
- Dini günleri hesap etmek için,
- Namaz vakitlerinin doğru bulunması için
- Takvimlerin oluşturulmasında zorluk çekildiği için,
- Arazi ölçümleri için,
- Veraset hesaplamaları yapmak için,
- Günlük yaşamda kullanılan pratik ölçüm ve hesaplamaları yapmak için cebirden faydalanılmaktaydı.
Geçmişte Cebirle Uğraşmış Türk Matematikçiler Kimlerdir?
Cebir geçmişten günümüze gelen bir matematik dalıdır. Geçmiş dönemlerde matematik ile uğraşmış ve gelişimine katkı sağlamış olan birçok matematikçi vardır. Bu matematikçilerin cebirin tarihi sürecinde büyük önem ve katkıları vardır. Bugün günümüzde kullanılan matematiğin temel dinamiklerini oluşturmuş olan ve matematiğe katkı sağlayan bu matematikçiler şu şekildedir;
- Ali Kuşcu,
- Cahit Arf,
- Kerim Erim,
- Ömer Hayyam,
- Matrakçı Nasuh,
- Gelenbevi İsmail Efendi,
- Salih Zeki Bey,
- Masatoşi Gündüz İkeda,
- Ali Nesin.
Cebirin Tarihi ve Tarihsel Gelişimi
Cebir kavramı matematiğin gelişimi aşamasında büyük ihtimaller doğrultusunda Babiller döneminde aritmetikten sıyrılıp tek olarak kullanılmaya başlanılmıştır. Hammurabi döneminden kalma çivi yazılı matematik cetvelleri üzerinde birçok cebir problemi içermektedir. Mısırlıların cebir hakkında olan bilgileri Habillilere oranla çok daha sınırlı olduğu bilinmektedir.
Babil ve Anadolu, Eski Yunan kültürünü oldukça etkilemiştir. Yunanlıları cebir hakkında bilinen bilgilerinin Babil ve Anadolu’ya dayandığı bilinmektedir. Hindistan, Çin ve Japonya’da cebirin başlangıcı Babil ve Eski Yunan etkilerine dayanmaktadır. Hintli matematikçi Bhaskara cebirde simge ve sembol kullanımının öncüleri listesinde yer almaktadır.
İslam’da cebir kavramı 13. Ve 14. Yüzyıllar arasında bazı tercümanlar yolu ile Avrupa’ya gelmiştir. Avrupa’da cebir ile ilgilenen en önemli ülke İtalya’dır. Cebirin İtalya’ya gelmiş olduğu dönemlerde cebir İtalyanca olarak şey sanatı adını almıştır. Cebirin gelişimi çok eskilere dayanmakla birlikte oldukça geniş bir bölgeye yayılmıştır.
