Cumhuriyetin anlamı, bir yönetim biçimi olarak, milletin egemenliği kendi elinde tutmasıdır. Günlük hayatımızda bile çok sık karşımıza çıkan bu kelimenin anlamını herkes tarafından tam olarak bilinmemektedir. Cumhuriyet, egemenliğin halkta olduğu bir yönetim biçimidir. Cumhuriyet için sıkça karşılaşılan bir diğer tanım, halkın kendi kendini yönetmesidir.
Dilimize Arapçadan geçen bu kelime “Bütün halkın idaresi” anlamında kullanılmaktadır. Cumhuriyet, “cumhur” kelimesinden gelmektedir ve bu kelime de “topluluk”, “halk” anlamına gelmektedir. Halkın yönetimi kendi elinde bulundurduğu bu devlet şeklinde millet, gücünü kendi içinden seçtiği vekiller yani milletvekilleri aracılığıyla kullanmaktadır. Halk kendi içerisinden çıkardığı yöneticilerini belirli zaman aralıklarında oy kullanarak seçmektedir.
Cumhuriyetin Sözlük Anlamı Nedir? TDK
Cumhuriyetin sözlük anlamı, TDK tarafından şu şekilde ifade edilmektedir: “Ulusun, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı yönetim biçimi.” TDK, Türk Dil Kurumunun kısaltmasıdır. Türk Dil Kurumu, Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türkçe’nin araştırılması ve geliştirilmesi için kurulan kurumdur. Bu nedenle kelimelerin sözlük anlamları araştırılırken başvurulan yerler arasında ilk sırada gelmektedir.
Cumhuriyetin Önemi Nedir?
- [yesil]Madde 1:[/yesil] Cumhuriyetin önemi, muhakkak ki kavramın uğruna adandığı halk için çok büyük bir yer teşkil etmektedir. Böylece önemi için söylenecek ilk şey yönetimi halka emanet etmesi olacaktır.
- [yesil]Madde 2:[/yesil] Cumhuriyet yönetim şekli olmasının yanı sıra halkı her alanda ileriye güdümleyen bir ilke niteliğindedir.
- [yesil]Madde 3:[/yesil] Cumhuriyet daha öncesinde tebaa olarak anılan halkın yurttaş niteliği kazanmasını sağlamıştır. Üstelik bunu yalnızca anayasal düzenleme anlamında değil, gerektiği şekilde uygulamaya koyarak yapmıştır.
- [yesil]Madde 4:[/yesil] Cumhuriyet her anlamda zor günler geçiren ve zaman zaman çaresiz kalan halk için bir yol gösterici, bir yol haritası niteliği taşımaktadır.
- [yesil]Madde 5:[/yesil] Son olarak Atatürk’ün “Cumhuriyet, kimsesizlerin kimsesidir.” sözü, Cumhuriyetin halk için ve halkın menfaatlerini gözeten bir yönetim şekli olduğunun kanıtı niteliğindedir.
Cumhuriyetin Getirdiği Yenilikler
Cumhuriyet’in getirdiği yenilikler; siyasal alan, bayındırlık alanı, toplumsal alan, tarım alanı, hukuk alanı, eğitim ve kültür alanı, sanayi alanı, ekonomi alanı ve ticaret alanı olmak üzere 9 alanda sınıflandırılabilmektedir. Cumhuriyetle birlikte yapılan bir dizi yeniliğin amacı, ülkeyi çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmaktır. Tüm bu alanlarda yapılan yeniliklerden belli başlı olanları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Toplumsal alanda kadınlara erkeklerle eşit haklar verildi. Lakap ve unvanlar kaldırıldı, Soyadı Kanunu çıkarıldı. Şapka ve kıyafette yenilenmeye gidildi. Bunlarla birlikte uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçüleri kabul edildi.
- Tarım alanında aşar vergisi kaldırıldı ve çiftçiye damızlık hayvan, tohum, borç para verildi. Ziraat bankasının verdiği kredi arttırıldı ve Tarım Kredi Kooperatifleri kuruldu.
- Bayındırlık alanında yeni şehir ve kasabalar inşa edildi, yeni demir yolları yapıldı, Kabotaj Kanunu çıkarıldı, yeni liman ve iskeleler yapıldı.
- Hukuk alanında Medeni Kanun, Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu ve Ceza Kanunu ilan edildi.
- Eğitim ve Kültür alanında Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu kuruldu, yeni Türk harfleri kabul edildi.
Türkiye’de Cumhuriyetin İlan Tarihi
Türkiye’de Cumhuriyetin ilan tarihi, resmi olarak 29 Ekim 1923’tür. Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan Türkiye Cumhuriyetinin temelleri 23 Nisan 1920’de egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunun belirtilmesiyle atılmıştır. Bu tarihte sonra Cumhuriyetin resmi olarak ilanı için, halifelik ve saltanatın birbirinden ayrılması ve saltanatın kaldırılması ile başlayan bir dizi çalışma yapılmıştır ve nihayet 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiştir.
Cumhuriyet İlanından Sonra Kazanılan Hak ve Özgürlükler Nelerdir?
Cumhuriyet’in ilanından sonra çeşitli alanlarda hak ve özgürlükler kazanılmış ve bunlar yasalar ile güvence altına alınmıştır. Bunlardan belli başlı hak ve özgürlükler şunlardır:
- Yaşama hakkı
- Sağlık hakkı
- Eğitim hakkı
- Kadınlara seçme seçilme hakkı
- Özel hayatın gizliliği hakkı
- Dilekçe hakkı
- Konut dokunulmazlığı hakkı
- Kişi dokunulmazlığı hakkı
- Basın özgürlüğü
- Düşünce, toplantı ve gösteri özgürlüğü
- Din ve vicdan özgürlüğü
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları Kimler?
- Mustafa Kemal Atatürk
- İsmet İnönü
- Celal Bayar
- Cemal Gürsel
- Cevdet Sunay
- Fahri Korutürk
- Kenan Evren
- Turgut Özal
- Süleyman Demirel
- Ahmet Necdet Sezer
- Abdullah Gül
- Recep Tayyip Erdoğan
Cumhuriyetin Anlamı ve Önemini bir de sesli ve görüntülü olarak dinlemek için, buraya tıklayabilirsiniz.
