Hissedilen sıcaklık, çevre koşullarına verdiğimiz fizyolojik tepkilerin sonucunda dışarıdaki sıcaklığı nasıl algıladığımız ile ilgili bir ölçü birimidir. Son yıllarda hava durumu bültenlerine dahil edilmeye başlanmış ve özellikle sıcak yaz günlerinde normal sıcaklıktan daha dikkatle takip ettiğimiz bir birime dönüşmüştür.
Hissedilen sıcaklık, normal sıcaklıktan farklı olarak rüzgar ve nem düzeyinin de dikkate alınmasıyla hesaplanmaktadır. Termometre ölçümlerinden farklı olarak, hissedilen sıcaklık kişisel deneyimleri de hesaba katar. İşte hissedilen sıcaklık kavramının ayrıntılı anlatımı ve hesaplama yöntemleri.
Hissedilen Sıcaklık Hesaplama
Hava durumu hissedilen sıcaklık hesaplama için, sıcak ve soğuk havalarda farklı tablolar kullanılmaktadır. Öncelikle bizi en çok rahatsız eden, nefes almamızı dahi güçleştiren sıcak hava tablosunu görelim:
1. Sıcak Hissettiren Yüksek Nemli Ortam
Yukarıdaki tabloda gördüğünüz gibi, havadaki bağıl nem miktarı arttıkça, hava sıcaklığı hissedilir derecede artıyor ve bunaltıcı bir kimliğe bürünüyor. Bunun nedeni, havanın barındırdığı nem miktarıdır. Hissedilen sıcaklığın sağlığımız üzerindeki etkileri ise, aşağıdaki gibidir:
| (-1) – 26 | Soğuk –Serin | Normal hava. |
|---|---|---|
| 27 – 32 | Sıcak | Fiziksel etkinliğe ve etkilenme süresine bağlı olarak oluşan termal stresten dolayı halsizlik, sinirlilik, dolaşım ve solunum sisteminde bir çok rahatsızlık meydana gelebilir. |
| 33 – 41 | Çok Sıcak | Fiziksel etkinliğe ve etkilenme süresine bağlı olarak kuvvetli termal stres ile birlikte ısı çarpması ısı krampları ve ısı yorgunlukları oluşabilir. |
| 42 – 54 | Tehlikeli Sıcak | Güneş çarpması, ısı krampları veya ısı bitkinliği meydana gelebilir. |
| > 55 | Tehlikeli Sıcak | Isı veya güneş çarpması tehlikesi oluşur. Termal şok an meselesidir. |
Hissedilen sıcaklığı ölçmek için, uluslararası birim sistemine uygun Heat Index (sıcak endeksi) formülü kullanılır. Formül şu şekildedir:
- HI = c1 + c2 * T + c3 * RH + c4 * T * RH + c5 * T^2+ c6RH^2+c7T^2RH+c8TRH^2+c9T^2*RH^2 [Not: Bu formüldeki katsayılar bölgesel olarak değişebilir]
- HI: Sıcak hissettiren nemli ortamın etkisini gösteren değer (°C)
- T: Hava sıcaklığı (°C)
- RH: Nem oranı (%)
Formülde gördüğünüz ve karmaşık gibi gözüken birçok değişken, bölgesel koşullara bağlı olarak değişeceği için, herhangi bir sınavda bu bilgiler size verilecek veya 1 olarak kabul edilecektir.
2. Soğuk Hissettiren Rüzgarlı Ortam
Bu tabloda da, esen rüzgarın cildimiz üzerinde yaptığı etki sonucu, sıcaklığı olduğundan daha düşük hissettiğimiz durumlar gösterilmiştir. Bu durumlarda, sıcaklığı olduğundan daha düşük hissederiz ve soğuğa bağlı sağlık sorunlarına karşı savunmasız kalabiliriz.
| (-2) – (-9) | Soğuk | |
|---|---|---|
| (-10) – (-25) | Çok Soğuk | Kuru ciltte 5 saatten daha az sürede çatlama ve rüzgâr ısırığı riski. |
| (-26) – (-45) | Aşırı Soğuk | Açıkta kalan vücut yüzeylerinde 1 dakika içinde donma riski. |
| (-46) – (-59) | Tehlikeli Soğuk | Açıkta kalan vücut yüzeylerinde 30 saniye içinde donma riski. |
| < (-60) | Tehlikeli Soğuk | Açıkta kalan vücut yüzeylerinde 30 saniye içinde donma riski. |
Soğuk hissettiren rüzgara bağlı hissedilen sıcaklığı hesaplama formülü ise şu şekildedir:
- WC = 13.12 + 0.6215 * T – 11.37 * V^0.16 + 0.3965 * T * V^0.16
- WC: Soğuk hissettiren rüzgarın etkisini gösteren değer (°C)
- T: Hava sıcaklığı (°C)
- V: Rüzgar hızı (km/saat)
Hissedilen Sıcaklık Normal Sıcaklık Farkı Nelerden Etkilenir?
Hissedilen sıcaklık normal sıcaklıktan farklı olarak, termometreler veya meteoroloji ölçüm istasyonları aracılığı ile yaptığımız doğrudan ölçümlerin aksine, bireylerin sıcaklığı algılayışı üzerine kurgulandığından, her an değişebilen niteliğe sahiptir.
Örneğin, yazın anlık olarak esen bir rüzgar, İstanbul’da hissedilen sıcaklık üzerinde etkili olabilir ve termometreler 35 dereceyi gösterirken, 32 derece gibi hissedilmesine neden olabilir. Başka bir örnekte ise, gölgede hissettiğimiz sıcaklık, genellikle doğrudan güneş ışığı altında hissettiğimiz sıcaklığa göre daha düşük olmaktadır.
Hissedilen sıcaklığı normal sıcaklıktan ayıran en önemli faktör insan algısıdır. İnsan algısını ise, aşağıdaki değişkenler doğrudan etkilemektedir:
- Nem Oranı: Yüksek nem oranına sahip ortamlarda, terimiz buharlaşamaz ve vücut kendisini soğutmakta zorlanır. Ayrıca, havadaki nem oranı nedeniyle nefes almakta da güçlük çekeriz. Bu şekilde, hissedilen sıcaklığı, termometrenin ölçtüğünden çok daha yüksek hissederiz. “Hava aslında o kadar sıcak değil ama nem çok” şeklinde ifade edilen klişe ifade de, bu durumun sonucudur.
- Rüzgar: Özellikle soğuk havada esen, başta poyraz olmak üzere soğuk rüzgarlar olarak tabir edilen hava akımları, vücudun daha fazla ısı kaybetmesine neden olarak ortamı daha soğuk hissetmesine neden olabilir.
- Güneş Işığı: Gölgede ve güneş ışığı altında hissedilen sıcaklık farklıdır. Direkt güneş ışığı altındayken, güneşin ısıtıcı ışınlarına maruz kalırız ve bu da bizi bunaltarak daha yüksek bir sıcaklık hissetmemize neden olur.
- Fiziksel Aktivite: Fiziksel aktivitenin arttığı durumlarda, vücudun terleme ihtiyacı artar ve bunu gerçekleştiremediğinde, normalden daha yüksek bir sıcaklık hisseder.
Tüm bu faktörler, insan bedeninin çevreyi nasıl algıladığını değiştirebilecek niteliktedir. Dolayısı ile hissedilen sıcaklık ne ile ölçülür sorusuna kesin bir cevap vermek maalesef mümkün değildir.
Hissedilen sıcaklık; nem, rüzgar, güneş ışığına doğrudan maruz kalma ve fiziksel aktiviteye bağlıdır.
