İltizam Sistemi Nedir? Amacı, Faydaları, Zararları ve Sonucu

İltizam sistemi, Osmanlı Devleti gelirlerinin bir bölümünün belirlenen bedel karşılığında ‘’Mültezim’’ adlı kişilere verilerek toplanmasına olanak sağlayan sistemdir. Bu sistem ile birlikte Osmanlı Devleti’nin gelirleri peşin olarak tahsil ediliyor. Peşin olarak devlete ödeme yapan mültezimler ise verdikleri bedeli karşılamak için halktan ödeme tahsil ediyordu.

İlerleyen zamanlarda bu sistem kontrolden çıkarak keyfi uygulamaların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Halktan fazla bedeller alınması ve halkın zor duruma düşerek topraklarını terk etmesi bu sistemin kaldırılmasına neden olmuştur.

  • İltizam sisteminde vergiyi halktan tahsil eden kişilere ‘’Mültezim’’ adı verilmekteydi.
  • İltizam sisteminde araziler 3 yıllık dönemler halinde mültezimlere verilmekteydi.
  • Dirlik sahiplerine tanınan haklar, mültezimlere de verilmiştir.

İltizam Sisteminin Amacı Nedir?

İltizam vergi sisteminin amacı; vergileri daha kolay ve daha kazançlı bir şekilde toplamaktı. Vergiler, tek seferde alınmaktaydı ve devlete sıcak para akışı sağlanmaktaydı. Buna ek olarak vergiler peşin alındığı için devlet, vergi toplama işi ile uğraşmıyordu.

İltizam Sistemi Neden Uygulandı?

Osmanlı Devleti’nde uygulanan iltizam vergi sistemi ile birlikte vergiler tek seferde alınabiliyor ve daha fazla gelir elde edilebiliyordu. Bu sistemde devlete ait olarak gelirlerin bir kısmı, bedel karşılığında soylu kişilere verilirdi. Soylu kişiler ise vergi toplama işini gerçekleştirirdi.

İltizam Sisteminin Faydaları Nelerdir?

  • İltizam sistemi ile birlikte vergiler daha hızlı bir şekilde toplanmaya başlanmıştır.
  • Devletin kazancı artmıştır.
  • Devlet, ek olarak vergi toplamak için uğraşmamıştır. Vergiyi mültezimler toplamıştır.
  • Mültezimler peşin ödeme yaptıkları için devletin kasasına nakit para girişleri olmuştur.
  • Vergi toplama işi kolaylaşmıştır.

İltizam Sisteminin Zararları Nelerdir?

  • İltizam sistemi yeterli derecede denetlenmediğinde istismar edilebiliyordu.
  • Mültezimlerin keyfi uygulamalarına maruz kalan bazı köylüler, köylerini terk etmek zorunda kalmıştır.
  • İltizam sisteminde toprakların işletilmesi, o bölgede güçlü olan kişilere verilmekteydi. Bu nedenle de orada güçlü olan kişiler daha da fazla güçlenerek devlete baş kaldıracak duruma gelmişlerdir. Bu durumda da merkezi otoriteye tehlike olmaktaydı.
  • İltizam sisteminde zarar eden mültezimlerin zararı Osmanlı Devleti tarafından karşılanmaktaydı.
  • Vergi toplama işi mültezime verilirdi ancak mültezim, başkaları ile ortak olup onlara da vergi toplattırabilirdi. Böyle durumlarda ise keyfe dayalı uygulamalar görülebilmekteydi.

İltizam Sistemi Neden Kaldırıldı?

İltizam sisteminin kaldırılma sebebi, iltizam sisteminin kontrolden çıkmasıdır. Vergileri toplayan mültezimler zamanla kontrolden çıkarak daha fazla vergi toplamaya başlamıştır. Fazla vergilerin altında ezilen halk ise bulunduğu yeri terk etmek zorunda kalmıştır. Bu durumun kötüye gittiğini gören Osmanlı Devleti ise iltizam sistemini kaldırmıştır. İltizam sistemi 2.Mahmut döneminde kaldırılmıştır.

İlgili İçerik: Milli Monarşi Nedir?

İltizam Sistemi Merkezi Otoriteyi Güçlendirir Mi?

Uygulanmaya başlandığı ilk zamanlarda merkezi otoriteyi güçlendirmiştir. Çünkü, bu sistemle en uç noktalardan bile vergi toplanmıştır. Mültezimler ise vergi toplama işini gerçekleştirmiş. Ancak, son zamanlarda bu sistem bozulmuştur ve merkezi otoriteyi zayıflatmıştır.

İltizam Sisteminin Sonuçları Nelerdir?

  • İltizam sisteminin bozulması ile birlikte otorite boşluğu meydana gelmiştir.
  • Mültezimler, usulsüz davranmaya başlayıp halka kötü davranmıştır.
  • Sistemin bozulması ile birlikte Osmanlı Devleti’nin geliri düşmüştür.
  • Düzensiz göç hareketleri başlamıştır. Çeşitli bölgeler boşalmaya başlamıştır.
  • Huzursuz bir ortam doğmuştur.
  • Ekonomik durumda bozulma olmuştur.

Mültezim Nedir?

Mültezim, Osmanlı Devleti’nde uygulanan İltizam vergi sisteminde vergiyi toplayan kişidir. Bu kişiler, iltizamı üstlenirdi ve bunun karşılığında devletin belirlediği ödemeyi yapmak zorundaydı. Daha sonra ise devletin alacağı vergiyi, halktan tahsil ederdi.

SIKÇA SORULAN SORULAR

İltizam ve Tımar Sisteminin Farkı Nedir?

Tımar sistemi toprağa dayalı olarak devlete asker karşılamıştır ve maliyetler temin edilmiştir. Tımar sisteminde topraklar hizmet karşılığında askerlere veya devlet görevlilerine verilmiştir. Herhangi bir bedel alınmamıştır ancak iltizam sisteminde böyle değildir. İltizam sisteminde bir bedel alınarak vergi toplama işi verilmiştir.

İltizam Sistemi Ne Zaman Başladı?

İltizam sistemi, 16.yüzyılın sonlarına doğru tımar sisteminin bozulması ile başladı. İltizam sisteminin kullanıldığı dönem Osmanlı Devleti’nde ‘’Gerileme Dönemi’’ olarak adlandırılmaktadır.

İltizam Sisteminin Kaldırılmasına Hangisiyle Karar Verilmiştir?

İltizam sisteminin kaldırılmasına 1839 yılında 2.Mahmut döneminde Tanzimat Fermanı ile karar verilmiştir.

İltizam Sistemi Ne Zaman Kaldırıldı?

İltizam sistemi 1839 yılında 2.Mahmut döneminde kaldırılmıştır.

Ömür Boyu Verilmiş İltizam Hakkına Ne Denir?

İltizam sisteminde iltizamların ömür boyu verilmesinin sonucu olarak ‘’Malikane Sistemi’’ ortaya çıkmıştır.

İlgili İçerik: Merkezi Otorite Nedir?

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

“İltizam Sistemi Nedir? Amacı, Faydaları, Zararları ve Sonucu” üzerine bir yorum

  1. İltizam sistemi konu anlatımı ararken tesadüfen denk gelen bir yazıydı. Cidden her detayı ile almışsınız. Gençleştim resmen bu kadar mı fark eder? Teşekkürler.

    Yanıtla

Yorum yapın