Merkezi otorite, alınan kararların ve yönetme mekanizmasının tek ele yani tek bir kaynağa bağlı olmasına verilen isimdir. Otorite, en üstte yer alan kişidir. Merkezi otorite, herhangi bir düzenleme yapmak istediğinde herhangi bir yerden izin almaz, istediğini gerçekleştirir çünkü bölgedeki söz sahibidir.
Merkezi otoriteyi güçlendirmek için yöneticiye yakın alt yöneticilerin olması gerekir. Bu bağlamda da yönetim ve atamalar buna göre gerçekleştirilir. Bunun yanı sıra hukuka müdahale, iletişim araçlarına müdahale de gereklidir. Madde madde açıklayacak olursak;
- Yöneticilerin merkezden atanması,
- Haberleşme araçlarının devlet içerisinde yaygınlaştırılması ve haberleşme araçlarının kontrolü,
- Yol güvenliğinin en üst seviyede olması,
- Ülke güvenliğinin üst seviyede olması,
- Yerel mahkemelerin direkt olarak merkeze bağlanması,
- Otoriteyi güçlendirmek için çeşitli yasaların çıkartılması (Kardeş katli, eleştiriyi kabul etmeme çerçevesinde yasalar)
Osmanlı’da Otorite Nasıl Güçlendirildi?
- 1. Murat zamanında “Ülke padişahın ve oğullarınındır” anlayışı gelmiştir. Böylece taht kavgaları azaltılarak merkezi otorite güçlendirilmiştir.
- Güçlü bir devlet, merkezi bir otorite ile meydana gelirdi. Bu yüzden Fatih Sultan Mehmet, Fatih Kanunnamesinde “Kardeş katli” hükmünü verdi. Bunun anlamı şuydu; Tahtta çıkabilecek herhangi bir kavgada kardeşler birbirlerinin canını alabilir. Böylelikle merkezi otorite sağlanmış olur.
- 1. Ahmet ise “Ekber ve erşed” sistemini getirmiştir. Burada da en büyük erkek, tahta geçiyordu. Burada tecrübenin otoriteyi getireceği düşünülmüştür.
- Halifenin gücü kullanılmıştır. Halifenin dini etkisi sebebiyle merkezi otorite güçlendirilmiştir. Bu adımla İslam ülkeleri arasında otoritesini yükseltmiştir.
- Sert cezalar ile Osmanlı’da merkeziyetçi yönetim anlayışı güçlendirilmiştir. Örneğin, isyancıların kelleleri vurulmuş, isyanlar çok sert bir şekilde bastırılmıştır.
Merkezi Otorite Nasıl Zayıflar?
Devlet kurumlarının işlevleri bozulduğunda ve iyi çalışamadığında merkezi otoritede zayıflamalar meydana gelmektedir. Memurların işini iyi yapmaması, kurumların yozlaşması, güvenliğin zayıflaması gibi detaylar ile merkezi otorite zayıflamaktadır. Bunun en iyi örneklerini Osmanlı’nın çöküş zamanlarında görebiliriz. Merkezi kurumların bozulması ile birlikte çok hızlı bir şekilde otorite zayıflamıştı.
Merkezi Otoritenin Güçlü Olması Ne Demek?
Merkezi otoritesi güçlü olan devletler, iç karışıklıktan uzak bir şekilde yönetilmektedir. Merkezi otorite, halkına söz geçirmek demektir. Bu yüzden merkezi otoritesi yüksek devlet demek, ülke içinde güçlü devlet demektir. Osmanlı’nın yükseliş zamanlarında merkezi otoritenin güçlü olduğu görülmektedir. Huzurun sağlanması ve isyanların bastırılması merkezi otorite göstergesidir.
Osmanlı Devleti Merkezi Otoritesini Güçlendirmek İçin Hangi Alanda Değişiklikler Yapmıştır?
Osmanlı devleti merkezi otoriteyi güçlendirmek için; ekonomik, hukuk, toprak askeri ve vesayet alanlarında değişiklik yapmıştır. Bu değişiklikler, bozuk düzeni düzeltip merkezi otoriteyi sağlama amacı ile yapılmıştır. Yukarıda da dediğimiz gibi; bir devletin merkezi otoritesinin yüksek olabilmesi için kurumlarının sorunsuz çalışması gerekmektedir.
Osmanlı Devleti Merkezi Otoritesini Neden Güçlendirmek İstemiş Olabilir?
Merkezi otoritesi yüksek bir devlette isyan ve eleştiri gibi olaylar pek görülmez. Bunlar da devletin daha güçlü olmasına katkıda bulunur. Osmanlı’da merkezi otoritenin arttırılmak istenmesinin asıl nedenleri bunlardır. Güçlü otorite, güçlü devlet demektir.
Merkezi Otoritenin Tesis Edilmesi Hangi Padişah?
Osmanlı Devleti’nde merkezi otoritenin sağlanması “Kanunnameler” sayesinde Fatih Sultan Mehmet dönemine denk gelmektedir. Fatih Sultan Mehmet’in merkezi otoriteyi güçlendirmek için çıkardığı kanunlarla otorite güçlendirilmiştir.
Osmanlı’da Merkezi Otorite Neden Bozuldu?
Osmanlı’da otoritenin zayıflaması, kurumların işlevsizleşmesi ve bozulmasından dolayı meydana gelmiştir. Bunun yanı sıra dünyadaki gelişmeleri takip etmemek ve bilimsel açıdan geri kalmak da ciddi problemler yaratmıştır.
Ülkeyi Eyaletlere Bölmek Merkezi Otoriteyi Güçlendirir Mi?
Ülkeyi eyaletlere bölmek merkezi otoriteyi zayıflatmaktadır. Eyaletli bir yönetim anlayışında bölgelerdeki yöneticilerin otoriteleri yükselmektedir. Bu da merkezi otoritenin zayıflamasına neden olmaktadır.
Padişahın Mutlak Otoritesini Sınırlayan İlk Belge Nedir?
Padişahın mutlak otoritesini sınırlayan ilk belge 1876’da ilan edilen Kanun-i Esasi’dir. Bu belge ile anayasa çerçevesinde padişah yetkileri sınırlandırılmıştır. Kanun-i Esasi, 1876 senesinde 2.Abdülhamit tarafından ilan edilmiştir. O dönemin seçkinlerinin baskısıyla ilan edildiği bilinmektedir.
