Lizozom hayvan hücresine özgü bir organel olduğundan dolayı, bitki hücresinde bulunmamaktadır. Bu organel, ökaryötik hücrelerin sitoplazmasında bulunmaktadır. Genellikle küçük, yuvarlak ve zarla çevrili haldedir. Her organelin olduğu gibi bu organelin de birtakım görevleri bulunmaktadır. Bu görevler; hücre içerisindeki maddeleri sindirmek, hücre savunmasına karşı rol almak, yaşlanmış molekül ve organeller ile enzimleri parçalamaktır.
Tüm bunların yanında söz konusu organel spermin baş kısmında bulunmakta ve yumurtanın delinmesini sağlamaktadır. Bu organelin ökaryötik hücrelerde bulunduğunu belirtmiştik. Bu ifade ile bitkilerde de bulunması gerektiği düşünülmektedir. Bitkiler de ökaryötik hücreler olarak bilinmektedir ancak bitkilerde bu organelin görevini yapan yapılar bulunmaktadır. Peki bu yapılar kimdir?
Gelişmiş Bitkilerde Lizozomun Görevini Kim Yapar?
Gelişmiş bitkilerde lizozomun görevini yapan; koful olarak bilinen vakuol yapısıdır. Bitki hücrelerinde yaşlanan organellerin ve makromoleküllerin sindirimi gibi görevler koful tarafından gerçekleştirilmektedir. Sindirilen iç ve dış elemanlar, hücrede yeniden kullanılabilecek durumdaysa depolanmakta ve ihtiyaç anında kullanılmakta; işe yaramayacak ve hücrede kalması zararlı olacaksa hücre dışına atılmaktadır. Depolama işlemi farklı organellerde yapılabilmektedir.
Lizozom Tüm Canlılarda Bulunur Mu?
Lizozom bitkilerde bulunmadığından dolayı, tüm canlılarda bulunmamaktadır. Bu orgganel alyuvarlar hariç bütün hayvansal hücrelerde ve amip, paramesyum gibi tek hücreli canlılarda bulunmaktadır. İçerisinde protein, lipit, karbonhidrat gibi moleküllerin parçalanmasına yarayan sinidirm enzimleri bulunan bu organel, hayvan hücreleri ve amipler dışındaki canlılarda bulunmamaktadır. Bu yüzden tüm canlılarda bulunur mu sorusunun cevabı “hayır” şeklinde olmalıdır.
Bitki Ve Mantarda Neden Lizozom Yok?
Bitki ve mantarda lizozom, hücre çeperi endositozu engellediğinden dolayı bulunmamaktadır. Endositoz, hücre içi sindirim olarak tanımlanmaktadır ve bu işte de söz konusu organel görevlidir. Mantarlar ve bitki hücreleri, hücre çeperi bulundurmaktadırlar. Bu durum da endositozu engelleyen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Mantarda lizozom var mı sorusunun başka bir cevabı da, mantar ve bitkilerde lizozomun görevini yapan başka organeller bulunmasıdır.
Böcekçil Bitkide Lizozom Var Mı?
Böcekçil bitkide lizozom, bu bitkiler hücre dışı sindirim yaptığından dolayı yoktur. Bu bitkilerde söz konusu organel, ekzositoza dönüşmektedir. Bu kavram, hücre içerisindeki büyük moleküllerin dışa atımını ifade etmektedir. Söz konusu organel, endositoz ile alınan büyük molekülleri sindirdiğinden dolayı bulunmamaktadır.
