Fiziksel (Mekanik) Çözülme Nedir? Fiziksel Çözülme Nerelerde Görülür?

Fiziksel (Mekanik) çözülme, kayaların dış unsurlar etkisi altında kalarak fiziksel yapılarında görülen ufalanma, ayrışma ve parçalanma olaylarıdır. Mekanik çözülmede etkisini en fazla gösteren faktör, sıcaklık farkıdır. Sıcaklık farkının artması fiziksel bölünme süreçleri üzerinde etkisini yoğun bir şekilde gösterir. Dolayısıyla sıcaklık farkı arttıkça fiziksel ayrışma da artar. Bir diğer çözülme şekli ise kimyasal çözülmedir.

Kimyasalçözülme, kayaları oluşturan unsurların eriyip kimyasal bileşimlerinin değişmesi ile sonuçlanan ayrışma olayıdır. Nemli ve sıcaklık farkının fazla olmadığı bölgelerde görülmektedir. Kimyasal çözünmeyi etkileyen en önemli faktör nem miktarıdır. Bunun dışında sıcaklığın da etkisi vardır. Fakat sıcaklığın daha çok çözünürlük hızı üzerindeki etkisi göze çarpmaktadır. Bu sebeplerden dolayı sıcaklık ve yağış miktarı arttıkça kimyasal çözünmede artar.

Fiziksel Çözülme Nerelerde Görülür?

  • Karaların İç Kesimleri
  • Yüksek Dağlık Alanlar
  • Çöl iklimi
  • Tundra iklimi
  • Kutup iklimi
  • Sert karasal iklim
  • Ilıman karasal iklim

Fiziksel çözülmenin görüldüğü yerler yukarıdaki gibi sıralanabilmektedir. Saydığımız bölgeler arasında ise etkisini en fazla gösterdiği bölgeler gece ile gündüz arsındaki sıcaklık farkının fazla olduğu çöl iklimine sahip bölgelerdir.  

Fiziksel Çözülme Dünyada Hangi Bölgelerde Görülür?

Dünyada fiziksel çözülme görülen bölgeler, genellikle gece ile gündüz sıcaklık farkının yüksek olduğu bölgelerdir. Gece gündüz sıcaklık farkı ise nem miktarına bağlı bir faktör olduğu için nemsiz bölgelerde görülür de diyebiliriz. İklim olarak baktığımızda ise fiziksel ayrışmanın etkisini daha çok kurak ve yarı kurak iklimlerde etkilidir. Örnek olarak çöller, kutuplar, karaların iç kesimleri ve yüksek dağlık alanları gösterebiliriz.

Fiziksel Çözülme Neden Olur?

Fiziksel çözülmenin nedeni birden fazla faktörle açıklanabilir. Fiziksel çözülmenin sebepleri genellikle şöyledir; Gece ile gündüz farkının yüksek olması, nem miktarının düşük olması, yüksek sıcaklık ve düşük sıcaklık ile mekanik ayrışmanın sebeplerini açıklayabiliriz. Tüm bu sebepler daha önce saydığımız bölgeler arasında en etkili bölgenin çöl alanları olduğunu göstermektedir. Şimdi bu saydıklarımı daha detaylı bir şekilde örneklendirerek açıklayalım.

 Çöllerde bilindiği üzere gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı yüksektir. Gündüzleri çok sıcak geceleri ise çok soğuktur. Bu durumdan dolayı sıcaklık farkının bağlı olduğu nem miktarının azlığından dolayı çöl bölgelerinde fiziksel çözülmenin etkili olduğunu söyleyebiliriz. Su kaynakları tarafından fakir olan iç kesimlerde nem miktarı azlığından dolayı etkisini gösteren fiziksel ayrışmanın üzerinde, etkisini gösteren en önemli faktörlerden birisinin de nem azlığıdır.

 Dağların yüksek kesimleri ve kutuplarda ise söz konusu çözülme buz çatlaması yoluyla görülmektedir.

Kayaçlar içerisinde yer alan çatlaklardan sızan yağmur, sıcaklık donma noktasına kadar düştüğünde katılaşır ve hacimleri genişler. Gerçekleşen basınca dayanamayan kayaçlar da çatlar ve bunların sonucu olarak da fiziksel çözünme meydana gelir.

Fiziksel Çözülme Türkiye’de En Çok Nerede Görülür?

Türkiye’de fiziksel çözülmenin en çok görüldüğü yerler Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Bu bölgede daha fazla görülmesinin sebebini ise iklimin mekanik çözülmeye uygunluğu ile açıklayabiliriz. Bilindiği üzere Güneydoğu Anadolu bölgesinde yağış azlığı görülmektedir. Nem miktarının azlığı ve sıcaklık ise bu çözülmenin en önemli sebeplerinde birisiydi ve bahsi geçen bölgede nem azlığı ve sıcaklık farkı etkisini göstermektedir.

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın