Prosopagnozi, yüzleri tanımakta ve ayırt etmede zorluk çekmeyi içeren bir bilişsel bozukluktur. Yunanca “prosopon” (yüz) ve “agnosia” (bilgi eksikliği) kelimelerinden türetilmiştir. Yüz körlüğü olarak da bilinen bu bozukluk, bireyleri çevrelerindeki insanları tanımada ve sosyal etkileşimlerde zorluklar yaşamaya zorlayabilir.
Prosopagnozya olarak da bilinen bu hastalığın, doğuştan yani genetik olarak gözlemlenmekle birlikte, az sayıda vakada travma sonucu gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Prosopagnozya’ya yakalanmış kişiler, aile bireyleri dışındaki insanları genellikle tanıyamaz. Örneğin, birkaç senedir görüşmediği bir iş arkadaşıyla karşılaştığında, onu giysilerinden veya sesinden tanıyabilir, yüzünden tanımakta çok zorluk çeker, hatta tanıyamaz.
Yüz Körlüğü Neden Olur?
Yüz körlüğünün genetik faktörler nedeniyle olduğu düşüncesi tıp dünyasında ağırlık kazanmıştır. Yunanca yüz anlamına gelen prosopon ve bilgisizlik anlamına gelen agnosia kelimelerinin birleşiminden oluşan bu hastalık, yakınlarımızdan bize geçmektedir.
Hastalığın doğuştan olmayan diğer nedenleri ise; karbon monoksit zehirlenmesi, Parkinson, Alzheimer ve ensefalit gibi durumlardır.
Prosopagnozya Belirtileri
Prosopagnozya belirtileri, hastalık çok nadir olarak gözlemlendiği ve genel bir şablona sahip olmadığı için değişkenlik gösterebilir ancak en ortak belirtiler şunlardır:
- Yüzleri tanımaya çalışırken zorlanmak. Karşılaştığı kişileri yüzlerinden tanıyamamak. Bir insanı başka birine tarif ederken yüze dair sadece detaylara odaklanır.
- Benzer şekilde bir kişinin yüzü kendisine anlatılırken daima daha fazla detaya ihtiyaç duyar ve o detaylardan yüzü zihninde tamamlamakta zorlanır.
- Yola yürürken, ailesi dışındaki insanlarla selamlaşmakta bile zorlanır, kişiyi tanıyıp tanımadığına emin olamayıp şaşkınlık yaşar.
- Yüz körlüğü yaşadıkları için sosyal ortamlarda zorluk çeker ve sosyal fobiye sahip olabilirler. Bu bir belirtiden çok sonuç olarak algılansa da, aslında hastalığı tanımlamak için kullanılan önemli bir bulgudur.
Yüzleri tanıyamamak, genel anlamda bu hastalığın en önemli belirtisidir. Ancak kesin teşhis koyabilmek için mutlaka bir nöroloji doktoruna muayene olmak gereklidir.
Prosopagnozi Tedavisi
Yüz hafızası zayıflığı için, Londra Üniversitesi’nden Richard Cook ve Punit Shah tarafından geliştirilen 20 soruluk bir test sayesinde, kişiler artık bu hastalığı taşıyıp taşımadıklarını kendileri de anlayabiliyor. Bu teşhisten sonra, prosopagnozya için doktorların önerisi çeşitli terapi ve egzersizler yoluyla tedavidir.
Prosopagnozi tedavisi henüz kesin olarak keşfedilmediğinden, fotoğraflar üzerinde odaklanma gibi bir takım egzersizlerin de destek çalışması olduğu, yapılan testler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu hastalık için herhangi bir ilaç önerilmemektedir.
Prosopagnozya hastalığı, insanın yaşam kalitesini düşüren, başka bir deyişle hayatına zorluklar katan bir rahatsızlık olduğu için, profesyonel destek alınması çok önemlidir. Psikolojik terapi de, kişinin sosyal ortamlarda daha rahat davranmasını teşvik edebilecek bir doğrultuda ilerlediğinde, kişi eskisi kadar zorlanmayacaktır.
Prosopagnozi ile Yaşamak
Prosopagnozi ile yaşamak, sosyal etkileşimler ve gündelik yaşamda zorluklar yaratabilir. Ancak, bu durumla başa çıkmak için çeşitli stratejiler geliştirilebilir. Bunlar arasında:
- Kişilerle tekrar tekrar etkileşim kurmak: Tekrarlanan karşılaşmalar, yüzleri tanımayı ve hatırlamayı kolaylaştırabilir.
- Bağlam ipuçları kullanmak: Konuşma, ses tonu, ortam vb. gibi bağlam ipuçlarından yararlanarak yüzleri tanımak.
- Fiziksel özellikleri dikkate almak: Saç stili, giyim tarzı, vücut yapısı gibi fiziksel özelliklerden tanımaya yardımcı olmak.
- Yüz tanıma teknolojilerinden yararlanmak: Selfie’ler, videolar veya fotoğraflar gibi görsel materyaller kullanarak yüzleri tanımaya yardımcı olmak.
- Sosyal destek almak: Prosopagnozi ile ilgili sorunları anlayan ve destek veren kişilerle iletişim kurmak.
Prosopagnozi, genellikle yaşam boyu süren bir durumdur. Ancak, doğru tanı ve destek ile bireyler, bu durumla başa çıkmayı ve sosyal hayatlarında başarılı olmayı öğrenebilirler.
İlgili içerikler:
Brad Pitt hastalıgı olarak da biliniyor..