Şehrengiz ne demek kısaca anlatmak gerekirse, Divan Edebiyatı’nda bir şehri genel hatlarıyla anlatan ve o şehrin güzelliklerini okuyucuya aktaran eserlere verilen isimdir. Şehrengiz eserleri, Mesnevi tarzında kaleme alınsa da, tevhid ve münacaat gibi kısımlara rastlanmaz. Bu eserlerde, Allah’ı ve Hz. Muhammed’i anlatan, övgüler yer alan kısımlara rastlanmaz.
Şehrengiz, eski dilde Şehr-engiz şeklinde yazılır.
İlk Şehrengiz Ne Zaman Yazıldı?
İlk şehrengiz, 1512 yılında Priştinalı Mesihi tarafından Edirne şehrengizi olarak yazılmıştır. Tam ismi “Şehrengiz-i Der Medh-i Cüvanan Edirne” olan Edirne şehrengizi, şehrin güzelliklerini ve şehirde yaşayan kendisi ve esnaflığı, iş yapışı güzel erkekleri anlatmaktadır.
Edirne Şehrengizi Kimin?
Edirne Şehrengizi, Priştinalı Mesihi tarafından 1512 tarihinde yazılmıştır.
Edebiyatımızdaki Diğer Şehrengizler
Edebiyatımızda yaklaşık 68 şehrengiz bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
İstanbul Şehrengizi
İstanbul şehrengizi, Azîzî tarafından yazılmış ve Divan Edebiyatı’nda bir ilk olarak, şehrin erkek güzelleri yerine kadın güzellerinden bahsetmiştir. İstanbul için birçok şehrengiz yazılmış olmasına rağmen, Azîzî’nin şehrengizi, en çok akıllarda kalan şehrengiz olmuştur.
Bursa Şehrengizi
Bursa şehrengizi, Lami’ı Çelebi tarafından Kanuni Sultan Süleyman’ın şehri ziyaretinden önce, padişaha hediye edilmek üzere hazırlanmıştır. Lami’ı Çelebi, Bursa şehrengizinde şehrin güzelliklerini, Uludağ’ı, kervansarayları ve şehrin önemli kişilerini anlatmıştır. Lami’ı Çelebi’nin Bursa Şehrengizi günümüz Türkçesi’ne çevrilmiş şehrengizlerden biridir.
Amasya Şehrengizi
Amasya şehrengizi, hakkında çok az bilgi bulunan şehrengizlerden biridir. Nişânî tarafından yazılan bu şehrengiz, Mesnevi tarzında yazılmıştır ve dönem olarak Kanuni Sultan Süleyman dönemine denk gelmektedir.
