Geçmişten günümüze insanoğlu çeşitli araçları aydınlanma için kullanmıştır. Ateş, meşale, yağ lambası, mum, gaz lambası ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte ampul, floresan lamba ve led lamba gibi araçlar insanoğlu tarafından kullanılmıştır. Bu araçların hiçbiri bulunmamış ve ateş henüz kontrol altına alınmamışken ise insanlık yalnızca ay ve güneşin ışığından faydalanabiliyorlardı. Şüphesiz insanlığın bu gelişiminin ardında ateşin kontrol altına alınması ve aydınlanma araçlarının gelişiminin büyük etkisi vardır.
Geçmişten günümüze aydınlatma araçları sırası ile şu şekildedir;
- Ateş
- Meşale
- Yağ lambası
- Mum
- Gaz Lambası
- Ampul – 1879
- Floresan Lamba – 1920
- Led Lamba – 1962
- Halojen Lamba – 1980
İçindekiler
1. İlk Kontrol Edilen Işık: Ateş
İnsanoğlunun M.Ö. bilinmeyen bir tarihte ateşi kontrol almasıyla ateş ile aydınlatma süreci başlamıştır. Çeşitli nedenlerle çıkan yangınlarla ateşin gücüyle tanışan insanlar daha sonra cisimleri sürterek ısı ve ateş elde edebildiklerini keşfetmişler ve böylece ateşi çeşitli amaçlarla kontrol altına almayı akıl etmişlerdir. Isınma, yemek pişirme, vahşi hayvanları korkutma gibi işlevleri olan ateş aydınlatma aletlerinin tümünün babası olmuştur.
2. Meşale
Ateşin bir sopanın ucunda taşınması prensibini temel alan meşale mağaraların keşfedilmesi ve hareket halindeyken ateşi kontrol etmeye olanak sağlaması sayesinde ilk çağlardan itibaren insanların çok işine yaramış ve yüzyıllarca kullanılmıştır.
3. Yağ Lambası
Bitki ve hayvanlardan elde edilen yağın yakıt olarak kullanılmasıyla çalışan yağ lambaları, geçmişte kullanılan ilkel aydınlatma yöntemlerine kıyasla daha temiz ve kullanışlıydı. Yağ lambası meşaleye kıyasla daha uzun süre dayanıyor ve çıkardığı dumanın solunması daha az rahatsızlık veriyordu. Yağ lambaları kandil ismiyle de anılır.
4. Mum
Macunun içerisine yerleştirilen fitilin yanmasına dayalı çalışan aydınlatma aracıdır. Yağ lambasına kıyasla daha kısa süre dayanmasına rağmen kullanımının kolaylığından ötürü tercih edilmiştir. Günümüzde dahi elektrik kesintilerinde kullanmak için evlerimizde mum bulundururuz.
5. Gaz Lambası
Petrolün işlenmesiyle beraber gaz yağı bulunmuştur. Gaz yağının bir hazneye konulması ve üzerinin cam bir fanusla kapatılmasıyla oluşturulan gaz lambası rüzgârdan etkilenmemesi sayesinde yıllarca insanlığın en çok kullandığı aydınlatma araçlarından biri olmuştur.
6. Ampul
Elektrik akımını ışık enerjisine dönüştüren ampuller günümüz aydınlatmasının en önemli parçasıdır. Volta, Humprey Davy, Edison ve Tesla gibi bilim adamlarının çalışmaları sonucu ortaya çıkmış ve modern hale gelmiş olan ampul günümüze kadar gelişimine devam etmiştir.
7. Floresan lamba
Elektrik akımının ışık enerjisine dönüştürülmesi esasına dayalı çalışır. Ampullere kıyasla daha az enerji harcarlar ve daha yüksek ışık verirler.
8. Led lamba
Aydınlatma araçlarının en son teknoloji halidir. Lambalar arasında en verimli olanıdır. Yani en az enerjiyle en çok ışığın elde edilmesini sağlar. Işık üretimi sürecinde ısıya dönüşen elektrik enerjisi miktarı en az seviyededir.
