Günümüzün en önemli konularından biri, hiç kuşkusuz çevre koruma ve sürdürülebilirlik. Attığımız her adımın, yaptığımız her seçimin gezegenimize etkisi büyük. Bu etkileri en aza indirmenin, kaynakları verimli kullanmanın yolu ise “geri dönüşüm”den geçiyor. Peki geri dönüşüm nedir? Neyi kapsar? Hayatımıza geçirirken nelere dikkat etmeliyiz? İşte deneyimli bir geri dönüşümcü olarak size rehber niteliğinde bir yazı hazırladım.
Geri dönüşüm, atık olarak görülen malzemelerin çeşitli fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirilerek tekrar üretimde kullanılmasına verilen isimdir. Başka bir deyişle, kullandığımız maddelerin atıldıkları çöp ile yolculuğunun bitmemesini, yeni ürünlere dönüşerek hayatımıza devam etmelerini ifade eder.
Geri Dönüşümün Önemi Nedir?
Geri dönüşümün önemi, günlük hayatta fazla farkında olmasak da daha sağlıklı bir yaşam yaşamamız açısından dikkat çekmektedir. Kaynaklar Dünya genelinde sınırlı olarak bulunur. Bu nedenle kaynakların kullanımını azaltmak Dünya’nın ömrünü uzatmak için gerçekleştirilebilecek en kolay yollardan biridir.
Geri dönüşüm değeri herkes tarafından kavrandığı takdirde günlük hayatta kullandığımız maddelerin atık formuna dönüştükten sonra tekrar tekrar kullanılabilmesi olanaklı hale gelmektedir. Atık olarak değerlendirilmiş olan birçok maddenin tekrar kullanılması beraberinde yeniden kaynak kullanılmasına gerekliliği ortadan kaldırır.
Geri dönüşüm denildiğinde akla genellikle plastik maddeler gelir. Oysaki geri dönüşüm kapsamında kâğıt, cam, karton hatta metal atıklar bile değerlendirilebilmektir.
Geri Dönüşüm Neden Önemlidir?
Geri dönüşümü önemli kılan tek unsur kaynak kullanımını azaltmak değildir. Aynı zamanda Dünya’nın kirlenmesini önlemek için de geri dönüşüm harika bir yöntemdir. Bir örnek ile açıklamak gerekirse kullanılmış olan kâğıtları geri dönüştürerek hava kirliliği, su kirliliği ve yine su kullanımını azaltabileceğinizi biliyor muydunuz? Bu noktada 1 ton atık kâğıdın geri dönüşümü beraberinde 8 ağacın kesilmemesi anlamına gelmektedir.
Geri dönüşüm kısa vadede insanların sonuçlarını göremediği bir eylemdir. Ancak uzun vadede gelecek yıllarda yaşanacak kaynak sıkıntısının önlenmesi için atılan en büyük adımlardan biridir.
Geri dönüşümün vadeli olarak etkilerinin ortaya çıkması insanlar tarafından geri dönüşümünün faydalarının görülmemesine yol açabilir. Ancak geri dönüşümü gerekli ve faydalı kılan birçok unsur vardır. Ekolojik yaşam tarzının da simgelerinden biridir. Bu unsurlardan bazıları ise aşağıdaki gibidir;
- Doğal kaynakların daha az kullanılmasını mümkün hale getirir.
- Enerjiden tasarruf edilmesini olanaklı hale getirir.
- Ortadan kaldırılması gereken katı atık miktarının azaltılarak yeniden kullanılmasını sağlar.
- Ekonomik olarak kaynak kullanımının beraberinde getirdiği giderlerin azaltılmasını sağlar.
- Doğanın daha temiz ve sağlıklı kalmasını olanaklı hale getirir. Böylece gelecek nesiller için yaşanabilir bir çevre mümkün hale gelir.
- Ortaya çıkan sera gazı emisyonu oranı düşmesini sağlar. Böylece hava kirliliği azalabilir.
- Evsel atıkların geri dönüşümü beraberinde topraktan alınan verimin de arttırılmasını olanaklı hale getirir. Böylece daha sağlıklı besinler tüketilebilir.
Geri Dönüşüm İçin Neler Yapabiliriz?
Geri dönüşüme katkıda bulunmak sandığınızdan çok daha kolay! İşte günlük hayatta uygulayabileceğiniz bazı temel adımlar:
- Atıkları kaynağında ayırın: Evimizde, iş yerimizde plastik, metal, kağıt/karton, cam gibi geri dönüştürülebilir atıkları ayrı biriktirin. Renkli geri dönüşüm kutularına doğru şekilde atarak sürecin önemli bir halkası olun.
- Organik atıklarınızı değerlendirin: Mutfak atıklarınızı kompost (gübre) yaparak hem çöp miktarını azaltabilir hem de toprağa doğal gübre kazandırabilirsiniz.
- Tehlikeli atıklara özen gösterin: Pil, elektronik atık, ilaç gibi tehlikeli atıkları asla normal çöpe atmayın. Bunlar için belirlenmiş toplama noktalarını kullanın.
- Az tüketin, tekrar kullanın: Geri dönüşüme giden her şeyin yeniden üretim süreci var. İlk yapmamız gereken daha az ve bilinçli tüketim olmalı. Eşyalarımızı mümkün olduğunca tamir ederek, başkalarına vererek ya da ikinci el kullanarak ömürlerini uzatalım.
Geri Dönüşüm Evde Nasıl Yapılabilir?
Evde geri dönüşüm insanların zor zannettiği ancak oldukça kolay birkaç adımla destek olunabilecek bir uygulama bütünüdür. Geri dönüşüm için evde gerçekleştirilebilecek ilk adım atıklarınızı çöpe atmadan önce değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini düşünmek olacaktır.
Birçok atık değerlendirilerek geri dönüşüm yöntemi ile tekrar kullanılabilmektedir. Bunun için özellikle atık toplama merkezlerine atıkların gitmesi gerekmez. Evinizde var olan atıkları değerlendirerek yine eviniz için faydalı ürünler elde edebilirsiniz. Atık ürünlerin geri dönüşümü için evde yapılabilecek başlıca işlemler ise aşağıdaki gibidir;
- Kâğıt, cam ve plastik ürünlerin geri dönüştürülebilir olduğunu unutmayın. Bu ürünleri ayrı ayrı depolayarak çöp kutusuna koyun. Geri dönüşüm için kategorize ederek depolama büyük önem taşır.
- Atık yağları lavaboya dökmek yerine doğrudan atık toplama merkezlerine iletebilirsiniz. Bununla birlikte atık yağları biriktirdikten sonra 444 28 25 numaralı ‘’Alo atık hattı’’nı arayarak atıklarınız olduğunu dile getirebilir, atıklarınızı almalarını talep edebilirsiniz.
- Geri dönüşüm için evde yapılabilecek bir başka uygulama da evinize aldığınız maddelerin geri dönüştürülebilir olduğundan emin olmak olacaktır. Birçok poşet ve benzeri plastik madde geri dönüşüme uygun olmadığından doğada yüzyıllarca atık olarak kalır. Bunun engellenmesi için geri dönüşüme uygun gereçler almaya özen gösterin.
Geri Dönüşüm Kutusu
Çoğumuzun aşina olduğu geri dönüşüm kutuları, sistemin temelini oluşturuyor. Peki bu kutuların renkleri ne anlama geliyor?
- Mavi Kutu: Kağıt ve karton atıklar içindir. Gazete, dergi, karton kutu vb. malzemeleri buraya atabilirsiniz.
- Sarı Kutu: Plastik ve metal atıklar içindir. Plastik şişe, metal kutu, alüminyum folyo gibi ambalajları bu kutuya atmanız gerekir.
- Yeşil Kutu: Cam atıkların yeridir. Cam şişe, kavanoz vb. ürünleri bu kutuya atmalısınız.
- Turuncu Kutu: Geri dönüşüm sisteminde turuncu kutu, genellikle organik atıklar için ayrılan kutudur. Bu kutularda toplanan atıklar, kompostlama veya biyogaz tesislerinde işlenerek gübreye veya enerjiye dönüştürülür.
Atık Maddeler Nasıl Geri Dönüştürülür?
Atık maddelerin geri dönüştürülmesi aslında oldukça basit aşamalardan oluşan bir uygulamadır. Öncelikli olarak atık maddeler geri dönüştürülmek üzere kategorize edilir. Benzer niteliklere sahip atık maddeler bir araya getirilerek geri dönüşüm için hazır hale getirilir. Sonrasında gerekli işlemlerden geçerek atık maddelerin geri dönüşümü gerçekleştirilir.
Atık maddelerin geri dönüşümü insan hayatının daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için zaruridir. Bununla birlikte atık maddeleri geri dönüştürmek için kullanılan yöntemler profesyonel aletler ile gerçekleştirilmektedir.
Ev tipi yöntemler ile atık maddeleri geri dönüştürmek bu tarz aletler yerine atık maddelerin tekrar kullanılması ile mümkün olmaktadır.
Geri dönüşüm işlemlerini yapmak için doğrudan atıklarınızı ayırabilir ve gerekli atık toplama merkezlerine bırakabilirsiniz. Bununla birlikte evinizde atık olarak değerlendirilebilecek birçok eşya bulunmaktadır. Basit bir örnek ile açıklamak gerekirse evde sürekli olarak kullandığımız tuvalet kağıdı rulolarını kullanarak kullanışlı birçok ev eşyası yapmanız mümkündür.
Geri Dönüşümü Olan Ürünler Nelerdir?
Geri dönüşümü olan ürünler birçoğumuzun günlük hayatta sürekli kullandığı ancak geri dönüştürülebilir olduğunun farkında olmadığı ürünlerdir. Söz konusu geri dönüşüm olduğunda aşağıda yer alan her bir maddede bulunan atığın tekrar hayata kazandırılabilir olduğunu biliyor muydunuz?
Elektronik atıklardan tutun da motor yağına kadar uzayan bu listede yer alan atıkları geri dönüştürerek gelecek nesiller için daha sağlıklı bir dünya bırakabilirsiniz.
- Cam,
- Plastik,
- Kağıt,
- Kimyasal atıklar,
- Pil,
- Motor yağı,
- Alüminyum,
- Akümülatör,
- Kauçuk,
- Organik atık,
- Araç lastiği,
- Tekstil ürünleri,
- Demir,
- Elektronik atık,
- Ahşap ürünler,
- Metal ürünler,
- Beton.
Birçok madde geri dönüşüm sayesinde tekrar kullanılabilmektedir. Bunlardan biri de betondur. Atık olarak nitelendirilen beton parçalarının beton kırma makineleri aracılığı ile ufalandıktan sonra kuru harç olarak kullanılabildiğini biliyor muydunuz?
Özellikle beton, üretimi sırasında küresel ısınmaya etkisi olan önemli bir materyaldir ve geri dönüşümü ile gezegenimiz daha az kirletilmiş olur. Bununla birlikte alüminyum gibi maddelerin geri dönüşümü de enerjinin korunumunu mümkün hale getirmektedir.
Geri Dönüşümü Olmayan Ürünler Nelerdir?
Geri dönüşümü olmayan ürünler, kullanıldıktan sonra tekrar kullanılma imkanı olmayan atıklardır. Bu atıkların geri dönüşüm yöntemleri ile doğaya kazandırılması mümkün değildir. Günümüz teknolojisi ile neredeyse her alanda geri dönüşümlü eşyalar üretilmektedir. Bu nedenle geri dönüşümü olmayan ürünlerin kullanımından sakınmak kaynaklarımızın korunması için oldukça önemlidir.
Geri dönüşümü olmayan ürünlerden bazıları ise günlük hayatta sıkça kullanılan ürünlerdir. Bu ürünler sürekli üretilerek ve sürekli atık olarak dünyaya yayılarak doğanın kirlenmesine neden olmaktadır. Sıkça kullandığımız ve geri dönüşümü olmayan bazı ürünler ise aşağıdaki gibidir;
- Kâğıt havlu ve mendiller,
- Tıbbi maskeler
- Plastik poşet,
- Strafor köpük ürünler,
- Cam ürünleri,
- Floresan nitelikli lambalar,
- Kâğıt bardaklar,
- Oyuncaklar,
- Plastik pipetler.
Yukarıda yer alan listede bulunan birçok ürün günlük hayatta sıkça kullandığımız ürünler arasında yer almaktadır. Söz konusu doğanın korunması olduğunda kağıt havlu ve mendil kullanmaktan kaçınabilir, plastik poşetler yerine bez poşetleri kullanmayı tercih edebilirsiniz. Basit farklılıklar ile doğayı korumak ve sağlıklı bir dünya için çalışmak mümkün.
Geri Dönüşüm Fikirleri
Geri dönüşüm fikirleri temelde geri dönüştürülebilecek atıkların insanlar için faydalı hale getirilmesi amacı ile geliştirilen düşüncelerdir. Geri dönüşüm ile atık olarak nitelendirilen birçok maddeden faydalı sonuçlar elde edebilirsiniz. Söz konusu geri dönüşüm olduğunda evinizde yer alan atıklar ile dahi geri dönüşüm için uygun ürünler ortaya çıkarmanız mümkündür.
Geri dönüşüm projesi kapsamında ilkokullardan tutun da üniversitelere kadar birçok alanda projeler yürütülmektedir. Ana amaç ise geri dönüşüm ile atıkların değerlendirilmesi tekrar üretimin azaltılmasıdır. Böylece doğayı koruyarak dünya üzerinde barınmak olanaklı hale gelmektedir.
Geri dönüşüm fikri arayışında olanlar için öncelikli olarak geri dönüşümün insanlar için ne kadar faydalı olduğunu dile getirmek gerekir. Birkaç örnekle açıklamak gerekirse;
- 2.5 litre ebatlarındaki bir plastik şişeyi geri dönüşüm yolu ile tekrar kazandığınızda yaklaşık 6 saat boyunca üretilecek olan 60 watt gücündeki bir elektrikten tasarruf edilebilmektedir.
- Geri dönüştürülmüş plastik tepsiler ile (1050 adet) 6 kişiyi üzerinde taşıyabilecek koltuklar üretilebilmektedir.
- Kullanılmış plastik şişelerden ceket, kazak ve benzeri tekstil ürünleri üretilebilmektedir.
- Cam şişelerin geri dönüşümü ile kireç, soda ve kum gibi kaynakların tüketilmesi de azaltılmaktadır. Bununla birlikte maden atığı birikiminin %80 oranında azaltılması mümkün hale gelmektedir.
- 1 ton kadar kâğıt, geri dönüşüm ile 17 adet ağacın kesilmesini engeller. Kâğıtların geri dönüşümü doğanın nefes alması için şarttır.
Geri Dönüşüm Projeleri
Geri dönüşüm projeleri temelde geri dönüşüm ile kaynakların kullanımını azaltmaya yarayan projelerdir. Birçok geri dönüşüm fikri hayata geçirilerek dünya genelinde uygulanmaktadır. Bu fikirlerden bazıları ise aşağıdaki gibidir;
- Starbucks sandalyelerini geri dönüştürülmüş kâğıt bardak atıklarından yapacağını duyurmuştur. Bir geri dönüşüm projesi olarak oldukça ilgi gören proje kapsamında atık kâğıt bardaklar ile yapılacak olan mobilyaların yine Starbucks mağazalarında kullanılmak üzere tasarlandığını dile getirmiştir.
- Platio adlı şirket geri dönüştürülmüş plastiklerden güneş paneli oluşturmaktadır. Böylece güneş paneli ile hem güneşten faydalanmak mümkün hale gelecekken hem de atıklar ile doğaya zarar vermeden kaynak üretimi olanaklı hale gelmektedir.
- Gumshoe projesi: çiğnenmiş sakızlardan ayakkabı üretilmesi hakkındaki bu proje ile geri dönüştürülen sakızlar ile ayakkabı üretilmektedir. Verilen bilgilere göre 4 çift ayakkabı üretmek için 1 KG kadar çiğnenmiş sakız kullanılmaktadır. Sakızlardan geri dönüşüm yolu ile yapılan ayakkabıların diğerlerinden hiçbir farkının olmadığını da dile getirmek gerekir. Atıkların doğada zararlı bir şekilde var olması yerine bu tarz projeler ile atıkların geri dönüşümüne destek olabilirsiniz.
Geri Dönüşüm Örnekleri
Geri dönüşüm örnekleri, günlük hayatta basit bir şekilde gerçekleştirebileceğiniz kolay örneklerdir. Birkaç basit adımla anlatmak gerekirse 5 litre ebatında bir plastik şişe ile sepet yapabilir ve mandallarınızı koyabilirsiniz. Bunun gibi birçok basit fikir ile geri dönüşümü desteklemeniz mümkündür. Ayrıca, aktif bir geri dönüşüm tarzı benimsemek, insanı istifçilik gibi önüne geçemediği durumlardan da kurtarabilir. Bu fikirlerden bazıları ise aşağıdaki gibidir;
- Plastik şişeden süpürge yapımı.
- Şişe ile gazetelik yapımı.
- Şampuan şişesinden kalemlik yapımı.
- Yumurta kutusundan oyuncak yapımı.
- Lastikten oturak yapımı.
- Rendeden Takı askılığı yapımı.
Plastik Şişeden Süpürge Yapımı:
Plastik şişenin doğada 1000 yılda çözünmeyi başaramadığını biliyor muydunuz? Söz konusu çözünemeyen maddeler olduğunda en faydalı seçenek ise geri dönüşümdür. Plastik şişe gibi geri dönüşümü mümkün olmayan bazı öğeler ile evinizde kullanışlı eşyalar oluşturabilirsiniz.
Plastik şişeyi ortasından keserek ağız kısmını süpürge sapının girmesi için kalan kısımları süpürmek için kullanabilirsiniz. Süpürge için kullanacağınız kısımları ince ince maket bıçağı yardımı ile boyuna kesmeniz yeterli olacaktır. Şişenin alt kısmı ile sokak hayvanları için mama ve su kabı yapabilirsiniz.
Şişe ile Gazetelik Yapımı:
Şişeden gazetelik yapımı aslında oldukça kolay bir işlemdir. Gazete benzeri kolay kıvrılan kâğıtları koymak için şişelerin ağız kısmını keserek kenarlarını zımparalayın. Daha sonra şişeleri yan yatacak şekilde bir çubuğa monte ederek gazetelik olarak kullanabilirsiniz. Çubuk ya da tahtayı duvar benzeri yüzeylere monte edebilirsiniz. Doğrudan kullanım için uygundur.
Şampuan Şişesinden Kalemlik Yapımı:
Şampuan sürekli kullandığımız gereçler arasında yer almaktadır. Şampuan şişesinden kalemlik yapımı ise oldukça kolaydır. Şampuan şişesini keserek kalemlik için taban kısmını kullanabilirsiniz. Etrafını el işi kâğıtları ile süsleyebilir böylece hoş görünen kalemlikler elde edebilirsiniz.
Yumurta Kutusundan Oyuncak Yapımı:
Yumurta kutusu, tuvalet kâğıdı rulosu gibi malzemeler ile kolayca oyuncak yapabilirsiniz. Çocukların zekâ gelişimi ve atıkların değerlendirilmesi açısından yumurta kutusundan dinozor, canavar ya da başka oyuncaklar yapabilirsiniz. Yapımı oldukça kolay ve eğlenceli olacaktır. Yumurta kutularını boyamak için sulu baya ya da guaj boya kullanabilirsiniz.
Lastikten Oturak Yapımı:
Lastikler doğada binlerce yıl boyunca kaybolmayan zararlı maddelerdir. İşinize yaramayan lastikleri fonksiyonel bir hale getirmek için ise oturak yapmayı deneyebilirsiniz. Bunun için lastiğin iç kısmını kapayacak büyüklükte daire şeklinde bir tahta ve uzun bir halat yeterli olacaktır.
Tahtayı lastiğin yan kısımlarına sabitledikten sonra halat ile üzerine silikon yardımı ile kaplayın. Sonrasında tamamı kaplanan lastikten eser kalmayacaktır. Tamamı halat görünümünde hoş bir oturak yapabilirsiniz. Bununla birlikte tahtalardan birini sabitlemeyerek aynı zamanda kutu olarak da kullanmanız mümkün. Geri dönüşüm söz konusu olduğunda hayal gücünüze izin verin.
Rendeden Takı Askılığı Yapımı:
Rendeden takı askılığı yapımı oldukça basittir. Artık körelmiş ve kullanılamaz durumda olan rendelerinizi çöpe atmak yerine süsleyerek küpe, kolye benzeri takılarınızı asabileceğiniz bir askılık olarak kullanabilirsiniz. Süslemenin detayları ise tamamen hayal gücünüze kalmış.
Geri Dönüşüm Sloganları Neler?
Geri dönüşüm sloganları, insanları geri dönüşüm için yüreklendirmek ve geri dönüşümün öneminin insanlara fark ettirilmesi için kullanılan yöntemlerden biridir. Aşağıda yer alan sloganlardan birini kendinize amaç edinerek hayatınız boyunca geri dönüşümün önemini yansıtabilir, doğayı koruyabilirsiniz.
- Çevreye zarar vermek sana zarar getirir.
- Dönüştürerek kullan hayatı harcama.
- Dönüştür, kulan hayatla kal.
- Çöpleri çöpe, geri dönüştürülecek atıkları geri dönüşüm kutularına atalım. Doğayı koruyalım.
- Geriye bak ve doğanı düşün. İleri bak ve olacakları öngör, çevreni koru.
- Atıkları ayrıştır, geri dönüşüme destek ol.
- Geri dönüşüm ile çevreni koru, gelecek nesillere nefes ol.
Geri Dönüşüm Logosu
Geri dönüşüm logosu, geri dönüşüm ile ilgili tesis ve materyallerde sıkça görebileceğiniz semboldür. Şu şekildedir:
