Otodeterminizm, Indeterminizm ve Determinizm Nedir?

Determinizm öğretisi, yalnızca içinde bulunduğumuz evrenin değil; insanın düşünce ve davranışlarının bütünün bir yasaya ait olduğunu ileri süren öğretidir. Bu öğretiye göre insanların gündelik yaşamında aldığı küçük kararlar bile daha önceden belirlenmiştir. İnsanların eylemlerinden sorumlu tutulmaması gerektiğinin düşünüldüğü bu öğretide, yapılan seçimler ve özgür iradenin yanılgı olduğu öne sürülmektedir.

İnsan iradesi ve özgürlük kavramları söz konusu öğretide tam tersi bir işleyişe sahiptir. Nedensellik ilkesinin öne çıktığı öğretide insan iradesi sıfıra indirgenmiştir. Her düşünce, bir başka düşünce ile bağlantılıdır. Her şeyin birbiriyle bağlantı içerisinde olması insanın hiçbir seçiminde özgür olmadığını gösterir.

Otodeterminizm Nedir?

Otodeterminizm, determinizmle indeterminizmin arasında uzlaşma sağlayan görüştür. Bu öğretiye göre insan davranışını belirleyen ve etkisi altında bırakan dış etmenler var olsa bile özgürlük bireysel bir şekilde elde edilebilmektedir. Hiçbir insana ahlaki ortam ve özgürlük hazır olarak sunulmamaktadır. Her birey kendi özgürlüğünü kendisi yaratır.

Bu özgürlüğün bir tek sınırı vardır ve bu sınır doğa ya da Tanrı gibi dış etkenler tarafından gelen bir sınır değildir. Bu sınır ancak insanın kendi aklı aracılığıyla koyduğu bir sınır olabilir. Bu sebeple birey kişiliğini geliştirerek ve aklını kullanarak özgürleşebilir.

Indeterminizm Nedir?

Indeterminizm; Zorunsuzluk, belirlenmezcilik, belirsizlik isimleri ile de tarif edebileceğimiz determinizmin tam karşıtı bir öğretidir. Determinizmin anlayışını reddeden öğreti, evrende meydana gelen her şeyin yasalar çerçevesinde açıklanamayacağını; nedensellik yasasına bağlı kalmadan gerçekleşen süreç ve olgularında olabileceğini, insanların iradelerinin her zaman neden-sonuç zincirine bağlı çalışmadığını savunan görüştür.

Bu öğretiye göre insanın eylemini belirleyen dış etkiler değildir. Eylemleri belirleyen, etkisi altında bırakan veya sınırlandıran hiçbir dış unsur yoktur. Birey kendi iradesini kullanarak özgür bir biçimde eylemlerini gerçekleştirir ve bu nedenle birey eylemlerinden sorumludur.

Not: Belirsizlik, Jacques Monod’un ‘’Şans ve Gereklilik’’ makalesinde de desteklenmiştir.

Determinizm Temsilcileri Kimlerdir?

  • Baruch Spinoza
  • Pierre-Simon Laplace
  • Max Planck
  • René Descartes
  • Werner Heisenberg

Determinizm temsilcileri bu şekilde belirtilmektedir. Bu kişiler, gerekircilik veya belirlenimlilik isimleriyle de anılan, evrende gerçekleşen her olayın yasalar aracılığıyla belirlenmiş olduğunu ve her şeyin önceden belli olup değiştirilmesinin mümkün olmadığı görüşünü savunmaktadır.

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın