Monarşi, siyasi gücün tek bir kişinin elinde bulunduğu ve yönetimin kalıtımsal olarak aile bireylerine geçtiği yönetim biçimidir. Saltanat olarak da anlaşılabilen bir yönetim biçimidir. Hükümdar bu yönetim biçiminde devlet başkanıdır. Monarşide demokraside olduğu gibi halkın yönetim süreçlerinde söz hakkı yoktur. Halk özgür değildir ve halkın hayatının nasıl süregeleceği tamamen tek bir kişinin egemenliğine bağlıdır.
Monarşi Çeşitleri Nelerdir?
Mutlak ve anayasal olmak üzere ikiye ayrılan monarşide monarkın yönetiminde olan mutlak monarşidir ve cumhuriyetin olduğu yönetim ise anayasal monarşidir. Monarşi çeşitlerinden bahsetmek gerekirse şunlar örnek verilebilir;
- Mutlak Monarşi
- Anayasal (Meşruti) Monarşi
1. Mutlak Monarşi
Mutlak monarşi, hükümdarın herhangi bir sınırlamaya tabi olmadığı monarşi çeşididir. Mutlak monarşide monark, tüm yönetsel yetkileri kendisinde toplayarak egemenliği tekelinde tutabilir. O nedenle monarka hesap sormak tanrıya hesap sormak gibidir çünkü mutlak monarşide kral, tek egemendir. Bu yönetim biçiminde halkın hiçbir söz hakkı yoktur ve yönetsel süreçlerde karar merci değildir. Bu nedenle yönetim tamamen krala, padişaha, monarka veya tek bireye aittir.
2. Anayasal (Meşruti) Monarşi
Anayasal (Meşruti) monarşi biçimi kayıtlı, şartlı ve sınırlı olarak bilinmektedir. Kökeni 18. Yüzyıl anayasacılık hareketine dayanmaktadır. Bu hareket sonucunda verilen mücadeleler monarkın yetkisini sınırlandırarak halkın yani cumhuriyetin egemenliğini ortaya çıkarmaktadır. Monarkın yetkileri anayasa denen yazılı belgelerle sınırlandırılarak anayasal monarşinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Monarşinin Özellikleri Nelerdir?
Monarşinin özelliklerinden bahsetmek gerekirse şunlar söylenebilmektedir;
- Monarşide tek bir kişi ülkeyi yönetir.
- Monarşi, mutlak ve anayasal olarak ikiye ayrılır.
- Hükümdar veya kral ölene kadar ülkeyi yönetir.
- Mutlak olmayan monarşide halk yönetim süreçlerinde etkisizdir.
- Monarşide anayasal düzen de yer alır.
- Monarşide yönetim hakkı miras ile devredilir.
- Mutlak olmayan monarşide ülke bir ailenin yönetimindedir.
Monarşi, bir ailenin yönetiminde olan tek bir kişinin egemenliğini ifade etmektedir. Mutlak monarşide egemen, monarktır ve anayasal olanda ise halkın yönetimde söz hakkı vardır. Demokraside halkın söz hakkı varken monarşide halkın hiçbir söz hakkı yoktur. Monarşide yönetim tamamen krala, hükümdara veya padişaha aittir yani tek yönetimdir. Demokraside halk özgürdür ve yönetsel süreçlerde karar alabilmektedir. Fakat monarşide kesinlikle halkın yönetim kararlarına dahil olmasına izin verilmemektedir.
Monarşi Hangi Ülkelerde Var?
Monarşi, Bahreyn, Bhutan, Fas, Tonga, Monako, Ürdün, Kuveyt, Lihtenştayn ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerde anayasal monarşi mevcuttur. Mutlak monarşi ise Katar, Umman, Vatikan, Suudi Arabistan gibi ülkelerde mevcuttur.
Anayasal Monarşi Rejimi Nedir?
Hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk yoluyla seçilen meclis tarafından kısıtlanması sonucunda oluşan yönetim biçimidir. Mutlak monarşide ise tam tersidir monark tüm yetkileri elinde bulunduran egemeni temsil etmektedir. Anayasal monarşi, monarşinin tarih boyunca dönüşüme uğramış biçimidir.
Monarşi Yönetiminde Demokrasiye Uygun Olmayan Unsurlar Nelerdir?
Halk egemenliğinin olmaması ve tek kişinin yönetimde söz sahibi olması demokrasiye uymamaktadır. Yasa koyma, yargılama, vergi toplama, savaş ve barışa karar verme gibi süreçler hep tek bir kişiye yani krala aittir. Bu nedenle tüm bu etkenler demokratik olmadığı için demokrasi yönetimine uygun değildir. Monarşide halkın özgürlüğü yoktur ancak demokraside halk özgürdür ve seçimlerde söz hakkı vardır.
Monarşi Göçer Nedir?
Monarşi Babadan oğula geçen yönetim sistemi olduğu için monarşi göçer denmektedir. Bir nevi saltanat olarak anlaşılabilmektedir. Mutlak monarşide egemenlik tek hükümdarındır. Yetkinin tekelde toplanması monarşi sistemidir. Bu sistemde halkın özgürlüğünden söz edilememektedir, esasında cumhuriyette olduğu gibi yönetimde halk söz sahibi değildir.
Monarşi Kralın Ve Meclisin Olduğu Sistem
Meşruti sistemdir. Monarşide bir ailenin egemenliği söz konusudur yani tek bir kişinin yönetimi monarşi olarak bilinmektedir. Anayasal monarşide kralın yetkisi halk tarafından veya meclis tarafından kısıtlanmaktadır.
Monarşi İle Meşrutiyet Arasındaki Farklar
Monarşide kral egemendir ve kendinden sonra kral tahtına aileden birisi geçmektedir. Meşrutiyette kralın yetkileri anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlanmaktadır. Monarşide devlet başındaki kişi yönetme yetkisini ölene kadar elinde bulundurmakta ancak meşrutiyette böyle bir durum söz konusu olmamaktadır.
Monarşi Büyük Harfle Mi Yazılır
Monarşi cümle içerisinde başlangıç olarak kullanılıyorsa ilk harfi büyük olacak şekilde yazılmaktadır. Diğer kullanımlarda monarşi olarak yazılmaktadır. Monarşi kelimesi, tek bir kişinin egemenliği anlamına gelmektedir bu nedenle tüm yetki yöneten kişinin elinde toplanmaktadır.
Monarşi Ve Mutlak Monarşi Arasındaki Fark
Meşruti monarşi kuvvetler ayrılığı sistemidir ancak mutlak monarşi kuvvetler birliğidir. Mutlak monarşide devletin tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlandırılma olmaksızın yönetilmesi hakimdir ancak meşruti monarşide böyle bir durum yoktur.
Monarşi Ve Cumhuriyet Arasındaki Farklar
Cumhuriyette egemenliğin kaynağı millete aittir ancak monarşide egemenlik tek bir kişinin elindedir. Cumhuriyette seçim esası vardır ancak monarşide saltanat vardır. Cumhuriyette demokrasi ilkeleri uygulanmaktadır ancak monarşide tüm yetkiler tek bir kişinin elindedir. Monarşide halkın temel hak ve hürriyetlerinden söz edilememektedir, cumhuriyette ise halk özgür bir kesimdir.
