Çoklu zeka kuramı, zekanın tek boyutlu olmadığı birden fazla işlevi olduğunu savunan kuramdır. 1983 yılında Howard Gardner tarafından üretilen bu teoride bilişsel özellikler birden fazla boyut ile ölçülmektedir. Mesela, bölme işlemini kolayca yapabilen bir bireyin öteki bireylerden daha zeki veya daha donanımlı olduğu iddia edilemez. Zeka, gerek sinestetik gerek kinestetik gerek sosyal veya sayısal olabilmektedir.
Çoklu Zeka Kuramı Kime Aittir?
Çoklu zeka kuramı, Howard Gardner adlı bilim insanına aittir ve bu buluşu 1983 yılında ortaya atmıştır. Bir bireyin matematiksel yönünün baskın olması, onu diğerlerinden daha zeki veya daha özel yapmaz. Aksine, her bireyin ötekinden farklı boyutlarda zeka algısına sahip olduğunu öne sürer. Bu durum, bilişsel özelliklerin herkes için çok farklı olduğunu gösterirken ayrıyeten zekanın da çok boyutlu işlevine vurgu yapar.
Çoklu Zeka Kuramı Özellikleri
Çoklu zeka kuramı özellikleri dendiği zaman, ilk önce her insanın zeka sisteminin birbirinden farklı olduğunu bilmek gerekir. Zeka, çok boyutlu ve çok işlevlidir. Howard Gardner, bu kuramı icat ederken bilişsel özelliklerin tek boyutlu olmadığını ve birden fazla değişken ile harekete geçebilirliğine vurgu yapar. Bir kimsenin toplama işlemini diğerlerine oranla daha iyi yapması, onu toplumdan veya ötekilerden daha zeki ilan etmez. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;
- Beyin hasarına karşı beyni koruyucudur
- Evrimsel bir tarihi serüvene sahiptir.
- Çekirdek etkinliğinin aktif oluşu.
- Kodlamaya duyarlılığın olması (sembolik anlamlar)
- Farklı gelişimsel süreklilik
- Bilgelerin, dâhilerin ve mucitlerin olması
- Deneye dayalı desteklenme (psikolojik veya psikometrik sonuçlar)
Görüldüğü gibi çoklu zeka kuramının özellikleri dendiğinde çok boyutlu maddeler ortaya çıkmaktadır. En önemlisi, bireylerin her birinin birbirinden farklı ve özel olduklarının bilinmesi ve ona göre bir perspektif geliştirilmesidir.
Çoklu Zeka Kuramının Eğitime Uygulanması Nasıl Olur?
Çoklu zeka kuramının eğitime uygulanması, her öğrencinin birbirinden farklı potansiyellerinin desteklenmesi açısından oldukça olumlu bir sonuç verir. Birçok eğitimcinin bu kuramı desteklediği bilinmekle birlikte, öğrencilerin de eğitim hayatlarının başarı ile sonuçlanması olasıdır. Öğretmenler, öğrencilerine bir derste başarısız oldu diye direkt olarak başarısız damgası vurmasının yerine, onları teşvik eden ve gizli özelliklerinin keşfedebilir.
Çoklu Zeka Kuramı Sınıfta Nasıl Uygulanır?
Çoklu zeka kuramını sınıfta uygulamak dendiği zaman, ilk akla gelen sınıfta farklı zeka uygulamalarının yapılmasıdır. Öğretmenler sınıf içerisinde çeşitli ders pratikleri uygulayarak, hem öğrencilerini daha iyi tanırlar hem de zekanın çok boyutlu işlevlerine olanak sağlarlar. Örneğin, müzikal zekanın ortaya çıkabilmesi için sınıfta enstrüman çalma veya şarkı söyleme gibi aktiviteler yapılabilir. Sözel zekayı keşfetmek isterseniz eğer, o halde kompozisyon çalışmaları veya kitap analizleri gibi etkinlikler düzenleyebilirsiniz.
Çoklu Zeka Kuramı Uygulamaları
Çoklu zeka kuramı uygulamaları dendiği zaman, zekanın çok boyutlu işlevlerini keşfetmek ve onları geliştirmek akla gelmelidir. Örneğin, bir sınıfta öğrencilerin bilişsel yetenekleri keşfedilmek istenmekte ve bunu pratiklerle gözlemlemek amaçlanmaktadır. O halde, kinestetik, sayısal, sözel, sosyal, müzikal, görsel, kişisel, varoluşçu gibi zeka türlerini açığa çıkaracak uygulamalar yapılmalıdır. Böylelikle, bireylerin sahip olduğu ve gizil olan düşünsel yetenekleri açığa çıkmış olacaktır.
Çoklu Zeka Kuramının Olumlu Yönleri Nelerdir?
Çoklu zeka kuramının olumlu yönleri dendiğinde, genelde bireylerin gizli kalan ve açığa çıkmayı bekleyen bilişsel özelliklerini yansıtması akla gelmektedir. Toplum içerisinde her bireyin birbirinden farklı algı, düşünce ve yaşayış pratikleri vardır. Bir insan, sırf matematik problemleri çözemiyor diye yeteneksiz veya aptal olamaz. Tam tersine, belki de sosyal veya sözel zekası ağır bastığı için sayısal alana ilgi duymuyor olabilir. Tüm bunların keşfedilmesine olanak sağlayan çok boyutlu zeka teorisinin pozitif yönleri dendiğinde şunlar söylenebilir;
- Çoklu zeka kuramı faydaları içerisinde en önemlisi ‘yeteneklerin keşfedilmesidir.’
- Farklılıkların gözlenmesi
- Çeşitliliğin kabulü
- Önyargıların azalması
- Farklı zeka anlayışlarının birbirini tamamlaması
- Yeteneklerin geliştirilmesi
- Yeteneklere göre meslek seçimi
- Kişinin kendini gerçekleştirmesi
- Potansiyelin sonuna kadar kullanımı
- Birey olmak ve kimlik oluşturmak
[geo-post id=”173″ label=”Önerilen Yazı”]
Gördüğünüz gibi, çoklu zeka kuramının olumlu yönleri dendiğinde, en önemlisi çok boyutlu alanların bir arada işleve girmesi ortaya çıkmaktadır. Böylelikle, tüm bireylerin kendilerini en üst düzeyde ifade edebilmeleri ve önyargılara kapılmamaları gibi pozitif gelişmeler yaşanır.
Çoklu Zeka Kuramı Oyunları
Çoklu zeka kuramı oyunları, sekiz taş, origami veya zeka küpü gibi pratikler buna dahildir. Eğer, bir sınıfta öğretmen öğrencilerinin yeteneklerini keşfetmek istiyorsa hangi alanda bunu yapacağını belirlemelidir. Misal, müzik alanında yeteneklerin keşfedilmesi için şarkı söyleme oyunları ve notaları içeren bir müzik kitabı üzerinden egzersiz çalışmaları yapılabilir. Beden eğitimini destekleyen çeşitli takım oyunları da kişilerin spora yönelik bedensel yeteneklerini ortaya çıkarır.
