Erozyon Nedir? Sebepleri ve En Çok Görülen Yerler

Erozyon, toprağın bulunduğu yer üzerinde; sel suları, çığ, yağışlar, rüzgâr vb. olaylarla taşınması sürecine denir. Erozyon genel olarak iki adet güç tarafından meydana gelir. Bunlar ise, rüzgâr ve sudur. Tanımındaki basitliğe karşın erozyon oldukça güçlü ve karmaşık belirtileri olan bir süreçtir.

Erozyon genellikle insanların yanlış arazi kullanımı sonucu ortaya çıkan toprak bozulması sorunudur. Erozyonla taşınan toprağın birincil kaynağı, insanlar tarafından tarım için işlenmiş ormansızlaştırılmış arazilerdir. Bu arazide oluşan erozyonun hızı topografya, toprak yapısı, bitki örtüsüne, iklim ve özellikle arazi kullanım biçimine bağlıdır.

Erozyon En Çok Hangi Bölgede Görülür?

Erozyon görülen bölgeler, İç Anadolu, Marmara, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde görülür. Erozyonun en çok görüldüğü bölgeler, Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesidir. En az görüldüğü bölge ise Marmara bölgesidir. Erozyonun meydana gelmesinde yağış kadar yeryüzü şekilleri ve toprak özellikleri de etkilidir. Erozyon için en müsait ortam bitki örtüsünün az olduğu yerlerdir.

Erozyonu Önlemek İçin Neler Yapabiliriz?

erozyon onlemek icin

Erozyonu önlemek için, birçok faktör vardır. Alınması gereken en önemli tedbir;

  • Bitki örtüsünü korumalı ve sık sık ağaçlandırma yapılmalıdır. Ormanların tahrip edilerek ekim dikim alanı açmak yanlıştır.
  • Mevcut ormanları korumak yenilerini oluşturmaktan çok daha etkilidir. Elbette yenileri de oluşturulmalıdır fakat mevcut olanlar kesinlikle korunmalıdır.
  • Göl ve barajların olduğu yerlerde ağaçlandırma yapılmamalıdır.
  • Rüzgarlar için setler oluşturulmalıdır.
  • Arazilerin eğimli olduğu alanlar erozyona zemin oluşturuyorsa bu arazilere inşa edilecek konutlar için arazi daha çok ağaçlandırılmalı ve bitki örtüsüne kavuşturulmalıdır.
  • Bizim atmamız gereken ilk adım hem kendimizi hem de başkalarını bu konuda bilinçlendirmek olmalıdır.

Erozyonun Sebepleri Nedir?

Erozyon sebepleri, erozyonu meydana getirir. Bu sebepler maddeler halinde aktarılacak olursa;

  • İklim
  • Topografya
  • Toprak Özellikleri
  • Jeolojik Yapı
  • Bitki örtüsü
  • Ormanların farklı nedenlerle tahrip edilmesi
  • Tarım alanlarının yanlış kullanılması
  • Düzensiz yerleşme

Erozyon Çeşitleri Nelerdir?

  1. Su erozyonu
  2. Çığlar
  3. Rüzgar erozyonu
  4. Yerçekimi erozyonu
  5. Buzul erozyonu

1- Su Erozyonu

Su erozyonu, diğer erozyon çeşitlerine göre en etkili ve en yaygın olanıdır. Toprak erozyonu denildiğinde çağrıştırılan su erozyonudur. Türkiye topraklarının %86’sında erozyon hakimdir. Bu sebepten dolayı su erozyonunun etkilediği toplam alan 66.9 milyon hektarı bulmaktadır. Ülkemizdeki önemli can ve mal kayıpları su erozyonu nedeniyle meydana gelmektedir.

2- Çığlar

Yağışların genel olarak %45’den sonraki meyilde kar biçiminde düştüğü Kuzey-Kuzeydoğu ve Doğu Anadolu’da çığ afetine sürekli karşılaşmaktayız. Can ve mal kayıplarına neden olduğu gibi yerleşim yerlerine, turistik tesislerine, yollara ve devlet yatırımlarına zarar vermektedir. Ülkemizde 1985 yılından 2021 yılına kadar 233 çığ olayı tespit edilmiştir. Bu olaylarda 604 kişi hayatını kaybetmiştir.

Çığ, eğimi yüksek kayalık ve otlu satıhlara düşen aşırı kar yağışlarının kaygan satıhtan kopmasıyla aşağıya doğru sürekli hızını ve miktarını arttıran kar kitlesi olayıdır. Bu kar kitlesi önüne gelen insanların ölümüne neden olduğu gibi ev, tesis vb. gibi yerlere zarar verebilir. Demir ve kara yollarını kapatabilmekte günlerce trafiği aksatabilmekte ve Araç ile seyahat edenlerin ölümlerine neden olmaktadır.

3- Rüzgâr Erozyonu

Su erozyonundan sonra en çok karşılaşılan erozyon çeşididir. Rüzgârın hareketlerine bağlı olarak toprak hareketlerinin görülmesidir. Daha çok kurak iklimin olduğu bölgelerde görülen bu erozyon verimsiz bir toprak düzeni oluşturur. Verimli toprakların kaybı, buharlaşmanın artmasıyla toprak nemliliğinin azalması, bitki gelişiminin yavaşlaması, ulaşımın aksaması ve verimin düşmesi olumsuzluklarına neden olur. Taşınan verimsiz toprak ve kum, verimli ve üretken tarım topraklarını kaplayarak tarım yapılamaz hale getirir.

4- Yerçekimi Erozyonu

Kitle hareketlerine bağlı ortaya çıkan, esas itibariyle yer çekimi etkisi ile kitleler halinde yamacın aşağıya doğru kayma olayıdır.

5- Buzul Erozyonu

Yüksek dağlık arazilerdeki derelerde, çeşitli zamanlarda buzulların oluşup parça parça aşağılara kayması sırasında, buzultaş denilen materyal kitlelerini sürüklemesi sonucu oluşan aşınma ve taşınma olayına denir.

Erozyon İle Heyelan Arasındaki Fark Nedir?

Erozyon ve heyelan arasındaki fark, en önemlisi erozyon dış etkilerle meydana gelir, heyelan da ise dış kuvvetlerin etkisi çok azdır. Erozyonun oluşmasında esas sebep bitki örtüsünün az olmasıdır. Heyelanın oluşumunda esas sebepler eğim ve yağışın fazla olmasıdır. Heyelanın en sık görüldüğü mevsim ilkbahar mevsimidir, bunun sebebi karların erimesi sonucu toprağın suya doygun hale gelmesidir. Heyelan çoğunlukla anlık olarak gerçekleşir, erozyon ise zamanla gerçekleşir.

Heyelan yerin kaya üstünden veya kaya ile birlikte kaymasıdır, erozyon ise toprağın üst tarafının yer değiştirmesidir. Erozyonu önlemek için, bitki örtüsünü fazlalaştırmak ve ağaç dikmek gerekir, Heyelan için ise ağaçlandırma çalışması işe yaramayabilir. Bitkilerin kökleri toprak ile beraber kayar. Erozyondan önlenebilir fakat heyelan önlenemez. Erozyonun meydana gelmesinde insanlar başrol oynar, heyelan meydana gelmesinde doğrudan insanların etkisi yoktur. Erozyonda tabakaların uzanış yönleri etkili değildir ancak heyelanda etkilidir.

Erozyon Çevre Sorunu Mudur?

Maalesef, her yıl ülkemiz üzerinden yaklaşık 400 bin hektar verimli araziye eşdeğer tarım toprağı yağmur, sel, rüzgâr, kar ve çığlarla oluşan erozyonla kaybolup yok olmaktadır. Yılda yaklaşık 743 milyon ton verimli topraklar barajlara, göllere veya denizlere akmaktadır. Yeteri kadar yeşillendirme ve ağaçlandırma yapılmıyor. Erozyon, Türkiye genelinde yaşanan bir sorundur. Kentsel alanlardaki diğer çevresel sorunların aksine onların gölgesinde kalmaktadır. Erozyon bununla birlikte 2017 yılında, Sivas’ta birinci, Kırşehir’de üçüncü öncelikli çevre sorunu olarak gösterilmiştir.

Erozyon Can Kaybına Neden Olur Mu?

Erozyonun şiddetli olduğu bölgelerde maalesef ki erozyonun zararlı sonuçlarından en önemlisi can kayıplarıdır. Erozyon insan etkisi ve bilinçsizlik ile birlikte telafi edilemez boyutlara ulaşabilmektedir. Erozyon bir doğal afettir. Tamamen önlenemez ancak korunabilir. Erozyon kader olarak algılanmaması gerekir ve gerekli tedbirler alınmalı, halk bilinçlendirilmelidir.

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın