İnsanlar tarih boyunca doğa olaylarını açıklamak için bilimsel kaynağı olmayan çeşitli hikayelere başvurulmuştur. Özellikle antik inanç sistemleri, yani mitolojiler doğa olayları çevresinde gelişen mitlerle doludur. Mit, evrenin yaratılışı, doğaüstü varlıklar, tanrı ve tanrıçalar, kahramanlar gibi imgeler içeren ve o mitolojide kendisine yer etmiş olan halk öyküleridir. Gök gürültüsü kuşu da bu mitlerden birisidir.
Gök Gürültüsü Kuşu ve Kuzey Amerika Mitolojisi
Efsanevi gök gürültüsü kuşu Kuzey Amerika mitolojisine ait bir karakterdir. Bu kıtanın yerlileri tarafından inanılan gök gürültüsü kuşunun temel görevi fırtınanın, şimşeğin ve tabii gök gürültüsünün nasıl oluştuğunu açıklamaktı. Kuzey Amerika yerlilerinin zaman içinde oluşturduğu inanç sistemine göre gök gürültüsü bu kuş kanatlarını çırptığı zaman oluşurdu.
Fırtına sırasında ortaya çıkan şimşekler de gök gürültüsü kuşu tarafından yeryüzüne atılan bir silahtı. Bu efsaneye benzer olarak şimşeklerin ve yıldırımların bu kuşun gagasını açıp kapamasıyla oluştuğuna da inanılan yerler vardı. Yerlilere göre gök gürültüsü kuşunun boyutları da oldukça büyüktür. Öyle ki gök gürültüsü kuşunun pençeleriyle denizden balina alarak bu balinayı taşıyabileceği düşünülürdü.
Gök Gürültüsü Kuşunun Özellikleri
Gök gürültüsü kuşu miti kendisini sanatta, sözlü tarihte ve şarkılarda sıklıkla gösterir. Buradan gök gürültüsü kuşunun Kuzey Amerika yerlileri için, özellikle de Pasifik’in Kuzeybatı’sında yaşayan yerliler için oldukça önemli olduğu sonucunu çıkarabiliriz.
Bununla beraber gök gürültüsü kuşunun özellikleri hangi yerli halkın incelendiğine göre değişiklik gösterir:
- Algonquian yerlileri: Algonquian mitolojisinde gök gürültüsü kuşu yukarı dünyayı, yani yer yüzünü ve gökyüzünü kontrol eder. Bu halkın mitolojisinde şimşek ve yıldırım, gök gürültüsü kuşunun yer altı yaratıklarını durdurmak için kullandığı silahlardır.
- Ojibwe yerlileri: Ojibwe mitolojisinde tekil bir kuş yerine gök gürültüsü kuşları vardır. Bu kuşlar dünyanın yaratılışı mitinde de yer alan Nanabozho tarafından su altındaki ruhlarla savaşmaları için gönderilmiştir. Böylece insanlar akarsuların en tehlikeli zamanlarında bile karşıya rahatça geçebilecektir.
- Menominee yerlileri: Kuzey Wisconsin bölgesinde yaşamış olan Menominee yerlilerin gök gürültüsü kuşu ile ilgili anlattıkları hikayelerde dağ motifi de vardır. Yerlilere göre bu dağ gökyüzünde, batı yönünde bulunur ve burada gök gürültüsü kuşları oturur. Bu kuşların yağmuru kontrol ettiklerine inanılır. Ayrıca savaşmanın verdiği zevki ve yüce işleri temsil eder. Menominee mitolojisinde gök gürültüsü kuşları boynuzlu yılanlar olan Misikinubiklerin düşmanıdır. Kuşların görevi bu yılanların dünyayı ele geçirerek insanlığın sonunu getirmesini engellemektedir. Bu kuşu, gök gürültüsü tanrısı olarak da görürlerdi.
- Siouan dili konuşan halklar: Gök gürültüsü kuşu motifi Siouan dilini konuşan halklar arasında da yaygındır. Bu halklar Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada sınırındaki ‘Great Lakes’ bölgesinde yaşamışlardır. Bu halklardan olan Ho-Chunk insanlarında yetişkinliğe geçiş töreni sırasında gök gürültüsü kuşu gören erkek savaş şefi olurdu.
- Arikara yerlileri: Arikara halkı arasında gök gürültüsü kuşları ve yılanla arkadaş olan bir çocuğun hikayesi anlatılır. Bu hikayeye göre ismi Antelope-Carrier olan bu çocuk içinde dört gök gürültüsü kuşu yavrusu buluna bir yuvar keşfeder. Bu sırada kuşların annesi gelir ve genç çocuğa çift başlı bir yılanın gölden geleceğini ve çocuğu yiyeceğini söyler.
Gök Gürültüsü Kuşu’nun Temsili
Kuzey Amerika yerlileri ait oldukları grubu (örneğin aile, klan, kabile) temsil etmesi için totemlerden yararlanırdı. Bu totemler ruhsal bir varlığı temsil ettiklerinden kutsal sayılırlardı. Gök gürültüsü kuşları adına yapılan totemlerden bu kuşun nasıl temsil edildiğini öğrenebiliyoruz. Totemler dışında günümüze dek ulaşan çizimlerden veya günlük eşyaların üzerine işlenen desenlerden de gök gürültüsü kuşu hakkında bilgi alabiliyoruz.
Gök gürültüsü kuşunun tasvirleri bu kuşu kanatları açık şekilde gösterir. Totemlerinde gövdesinin ortasında başka bir kafa daha vardır. Pasifik’in kuzeybatısında çok sayıda çift başlı gök gürültüsü kuşu temsiline rastlanır. Bazı çizimlerde kafa ön profilden görülürken bazı temsillerde kafa yan profilden görülür. Özellikle Algonquian temsillerinde gök gürültüsü kuşu X şeklinde ve yüzü öne bakacak şekilde çizilir. Zaman içinde basit bir ‘X’ şekli de gök gürültüsü kuşunu temsil etmeye başlamıştır. Kısaca, bu kuşun temsillerinin detaylandırılmış çizimler ve totemlerden basit şekillere kadar geniş bir skalada değiştiğini söyleyebiliriz.
Thunderbird Ne Demek?
Thunderbird, Gök Gürültüsü Kuşu’nun İngilizce söyleniş şeklidir. Tandırbörd şeklinde okunur.
