Tasavvuf müziği, müziğin insanları eğlendirmek amacı ile değil de İslam dininde kulluğu hatırlatmak amacı ile kullanılmakta olan müzik türüne tasavvuf müziği adı verilmektedir. Bir başka görüş ile tasavvuf müziği, tasavvuf felsefesinin müziğe yansıması olarak da tanımlanabilmektedir. Genel olarak tasavvuf müziği, sanat müziğinin dini bir şekilde yanması olarak görülmektedir.
Tasavvuf müziği, tasavvufi halk müziği ile tasavvufi sanat müziği olarak ikiye ayrılmaktadır. Tasavvuf müziğinin ayrılmış olduğu tarafa göre kullanılmakta olan müzik aleti ve müzik formları değişiklik göstermektedir.
Mevlevi Müziği Nedir?
Mevlevi müziği, tasavvuf müziğinin temeli olarak ifade edilmektedir. Pek çok dinin aksine İslam dininde müzik, temel bir unsur olarak ön planda tutulmadığı için camilerde herhangi bir enstrüman kullanılmamıştır. Tasavvuf müziği ortaya çıktıktan sonra ise müzik ayrı bir yer tutmaya başlamıştır. Tasavvuf müziği temeli olan meslevi müziği ise bu esnada ayrı bir yer tutmaya başlamıştır.
Tasavvuf Müziği Çalgıları Nelerdir?
Tasavvuf müziği çalgıları arasında yer almakta olan en önemli çalgılar;
- Kudüm
- Rebab
- Bendir
olarak bilinmektedir. Genellikle tasavvuf müziği içerisinde bir arada kullanılmakta olan rebab, bendir ve kudüm çalgıları çıkarmış oldukları birbirinden farklı tınılar sayesinde tasavvuf müziğinin merkezini oluşturarak tasavvuf merkezinin oluşmasında önemli rol oynamıştır.
Bendir, Klasik Türk müziğinde de kullanılmakta olan vurmalı ritim çalgılarından biridir. Tasavvuf müziğinin önemli çalgılarından bir diğeri ise kudümdür. Kudüm ya da diğer bir adı ile nakkare, yarım küre şeklinde bulunan ve bir çift küçük davuldan oluşmakta olan vurmalı bir çalgıdır. Tasavvuf müziğinin en önemli çalgılarından bir diğeri ise rebaptır. Rebap, çoğunlukla Orta Asya’da kullanılmakta olan çeşitli biçimleri bulunmakta olan bir çalgı türüdür.
Tasavvuf müziğinde kullanılmakta bir diğer önemli çalgı ise neydir. Geçmişimizin izlerini taşımakta olan ney çalgısı, üflemeli ve nefesli bir çalgı aletidir. Tasavvuf müziğinin en önemli çalgıları arasında yer almakta olan ney, özellikle dini seslendirmeler için günümüzde müzik türünde sıklıkla yer almaktadır.
Tasavvuf Müziği Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?
Tasavvuf müziğinin ortaya çıkışı, Süleyman Çelebi’nin 1409 yılında yazmış olduğu “Vesiletü’n Necat” isimli beste ile gerçekleşmiştir. İlk tasavvufi beste olarak kabul edilmekte olan eser, günümüzde “Mevlid” adı ile bilinmektedir. Tasavvuf müziği bu ünlü beste ile ortaya çıkmış ve bu beste sonrasında gelişmeye devam etmiştir.
Tarihi kaynaklarda yazıldığına göre ise Tasavvuf müziği 17. Yüzyılda genel olarak gelişiminin büyük çoğunluğunu tamamlanmıştır. Tasavvuf müziği, 19. Yüzyıla gelindiğinde Lale Devri ile birlikte önemli değişimler geçirmiştir. Batı musikisi ile yakın temasta bulunmuş olan tasavvuf müziği bu değişimler ile gelişimine devam etmiştir.
Tasavvuf Konularını İçeren Müzik Türüne Ne Ad Verilir?
Tasavvuf konularını içeren müzik türüne tasavvuf müziği adı verilmektedir. Makalede detaylıca ele alınmıştır.
