Sadabat Paktı Nedir? Katılan/Katılmayan Ülkeler ve Amaçları

Sadabat paktı, üyelerin birbirlerinin iç yönetimine karışmayacağı ve ortak faydanın güdüldüğü bir anlaşmadır. İran, Afganistan, Irak ve Türkiye arasında 1937 yılında imzalanan dörtlü bir pakttır. 8 Temmuz tarihinde imzalanan paktın, imzalayan ülkelerin birbirlerine tamamen saygı çerçevesinde işlerini yürüteceklerini esas alan bir anlayışı vardır. 2. Dünya savaşından sonra anlaşmanın yedinci maddesi dışındaki maddeler etkisizleşmiş ve sadece sınırları koruyan 7. madde esas olmuştur.

Sadabat Paktı’na Katılan Ülkeler

Sadabat paktı üyeleri, İran, Irak, Türkiye ve Afganistan olmak üzere başta ilk üçünün katıldığı sonrasında Afganistan’ın dahil olması ile dörtlü hale gelmiştir. Tarafların birbirine saygı göstermesi ve ulusal sınırların saygı çerçevesinde korunmasını esas alan bir anlayışı olduğu bilinir. İkinci dünya savaşından sonra, paktın yedinci maddesi dışındaki tüm maddeler yürürlükten kaldırılmıştır. Sonuç olarak, İran’daki rejim değişimi ile birlikte 1979 yılına dek hukuki olarak devam ettiği bilinir.

Sadabat Paktı’na Katılmayan Ülkeler

Sadabat paktına katılmayan ülkeler, Türkiye, Afganistan, Irak ve İran dışındaki ülkelerin bu maddelere dahil olmadığı bilinir. Ülkelerin kendi yönetimlerini kendilerinin düzenleyeceği ve üçüncü kişilerin buna karışmayacağı esasını güden bir anlayıştır. Tarafların birbirine saygı göstermesi ve kesinlikle yönetim işlerine karışmamasını içeren anekdotlara sahiptir. 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş ve sonrasında İran devrimi ile birlikte değişen rejim ile sonlanmıştır.

Sadabat Paktı Temel Amacı

Sadabat Paktı’nın amacı, üye ülkelerin iç işlerinin korunması ve kimsenin yönetime karışmamasıdır. Irak, İngiltere’ye bağlı olduğunu göstermek adına İran ve Türkiye’ye saldırmazlığı ortaya koyabilmek için bu paktı öne sürmüştür. Türkiye, farklı anlaşmalar yapılması yerine tek bir paktta bütünleşmeyi önerdiği için bu fikrin kabulü ardından imzalanmıştır. SSCB, Afganistan’ın da paktta yer almasını önerdiği için bu düşüncenin kabulü ardından Tahran’da imza ve yürürlüğe girmiştir.

Sadabat Paktı Maddeleri Nedir?

Sadabat paktı maddeleri, 1937 yılında Irak, Türkiye, İran ve Afganistan tarafından imzalanan paktın en temel doktrini, sınırların saygı çerçevesinde korunmasıdır. Üye ülkelerin birbirlerine karşı saygı dahilinde ittifak kurması ve iç denetimin her ülkenin kendi elinde olmasına rıza gösterilir. 1979 yılında İran’da rejim değişikliği ile birlikte resmi olarak yürürlükten kaldırılmıştır. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;

sadabad pakti maddeleri

  • 1. Madde: taraflar birbirlerinin iç işlerine karışmamalı
  • 2. Madde: ortak sınırların dokunulmazlığına saygı göstermek
  • 3. Madde: ortak çıkarları ilgilendiren uluslararası anlaşmazlıklarda danışmalarda bulunmak
  • 4. Madde: tarafların hiçbir durumda gerek kendisi veya başka ittifaklarla üyelere saldırmaması
  • 5. Madde: antlaşmanın 4. maddesinin bozulması halinde Milletler Cemiyeti’ne başvurmak
  • 6. Madde: üçüncü devletlere saldırı düzenlenmemek
  • 7. Madde: tarafların birbirlerine karşı kışkırtıcı olmaması, güvenliği sarsmaması ve örgüt kurmaması
  • 8. Madde: 1928 yılında imzalanan Briand-Kellogg Paktı’na saygı ve uyuşmazlıklara karşı barış
  • 9. Madde: antlaşmanın bütün hükümlerinin Milletler Cemiyeti Yasası’yla uyumlu olması
  • 10. Madde: antlaşmanın onay ve yürürlüğü

Sadabat paktı maddeleri, tarafların haklarının korunması ve bu hakların karşılıklı saygı ile uygulanmasını esas alır. Üye ülkelerin çıkarlarının ittifak dahilinde korunması oldukça elzemdir. Karşı saldırılar veya hak ihlali durumlarını önlemek adına bir önlem niteliğinde olan maddeler, saygıyı temel alır. Irak, Türkiye, İran ve Afganistan arasında imzalanan bu anlaşmanın 1979 yılında hukuken ortadan kalktığı bilinir.

Sadabat Paktı Ne Zaman Kurulmuştur?

Sadabat paktı, ülkelerin birbirlerinin iç işlerine karışmaması ve sınırların korunması adına yürütülen saygı çerçevesinde bir anlaşmadır. Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasında imzalanan bu paktın temel düşüncesi birbirlerinin sınırlarını korumaya dayanır. 1937 yılında imzalandığı için üye olan ülkeler arasında geçerli sayılmış ve bundan mütevellit kurulmuştur. 1979 yılında İran’da rejim değişikliği sonrasında sona ermiştir.

[geo-post id=”3780″ label=”Önerilen Yazı”]

Sadabat Paktı Hala Geçerli Mi?

Sadabat paktı, ülkelerin sınırlarının gözetilmesi ve birbirlerine karşı saygı çerçevesinde iç işlerini yürütmelerine dayanır. Pakt, 1937 yılında imzalanmış ve sonrasında İran’da İslami rejim değişimi ile birlikte feshedilene kadar hukuken yürürlükte kalmıştır. Günümüzde hala geçerli olmayan bu anlaşma, ülkelere iç denetimi korumak ve üye ülkelerin birbirlerinin yönetimine karışmamasını esas almaktadır. Afganistan, Irak, İran ve Türkiye arasında geçerli olan bu paktın temel ideali ülkelerin sınırlarını korumaktır.

Sadabat Paktı Kime Karşı Kuruldu?

Sadabat paktı, Irak ve İran arasında geçen sınır anlaşmazlığı sebebiyle bir çözüm önerisi olarak gündeme getirilmiştir. 1395 Cenevre’de gündeme gelen bu anlaşma İtalya tehdidine karşı bir ittifak yapılması için kurulmuştur. Irak, İran, Türkiye ve Afganistan arasında beş yıllık süre ile imzalanan bu paktın sınırların korunması ve gözetilmesi gibi temel amaçları vardır.

Sadabat Paktı Niçin Kurulmuştur?

Sadabat paktı, İran, Irak, Türkiye ve Afganistan arasında sınırların korunması ve iç denetimin her ülkenin kendisinin gerçekleştirmesini meşrulaştırmak için kurulmuştur. Üye ülkeler, birbirlerine karşı saygılı olmak ve birbirlerinin sınırlarını korumak gibi bazı maddelere tabidirler. İtalya’ya karşı ittifak oluşturmak için kurulan paktın 1937 yılında imzalandığı bilinir. İran’da rejim değişimi ile birlikte resmen yürürlükten kaldırılmıştır.

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın