Aktif öğrenme modeli; herhangi bir konuda öğrencinin aktif, öğretmenin ise rehber olduğu bir öğrenme biçimidir. Bu yaklaşımda öğrenciler anlatılmak istenen konuyu bizzat kendileri düşünerek öğrenmekte ve bu doğrultuda aldıkları verim de artış göstermektedir. Ayrıca bu süreç içerisinde yalnızca öğrencilerin ne öğrendiğine değil, nasıl öğrendiğine de odaklanılmaktadır.
Aktif öğrenmenin dışında gerçekleşen öğrenme biçiminde daha çok öğretmenin aktif olduğu bir iletişim gerçekleşirken, aktif öğrenme sisteminde öğrenciler aktif kalarak düşünmeye ve problem çözmeye odaklanır. Uzun yıllar boyunca eğitim sisteminde görülen öğretmenlerin etkinliği ana husus gibi gösterilmiş ve öğrencinin bu süreç içerisinde varlığı pek sorgulanmamıştır. Öğrencilerin konuyu algılayıp algılayamadığı ya da konu hakkındaki düşünceleri etkin öğrenme sayesinde devreye girmiş ve öğrenci etkinliği sorgulanmaya başlanmıştır. Bununa birlikte öğrencilerin; iletişim kurma, bilgi kaynaklarına ulaşma ve karşı tarafa aktarma, sorgulama, sosyalleşme ve problem çözme gibi becerilerinde artış gözlemlenmiştir.
Özellikle okul sınıflarında büyük bir ilgi gören aktif öğrenmenin; toplumun tüm alanlarında insanlara gerekli bilgi ve eğitimi ayrıca potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı öğrenme yöntemleri arasında olduğu vurgulanmaktadır. Etkileşimin az olduğu veya hiç olmadığı derslerde bu tür öğrenme yöntemleri seçmek, etkili bir sonuç verecektir. Nitekim aktif öğrenme; öğrencilerin düşüncelerini açıklayarak sorular sormasını, fikirlerini ifade etmesini ve konuyu daha iyi kavramalarıyla sonuçlanır.
Aktif Öğrenmenin Dayanağı
Aktif öğrenme yapılandırmacılık teorisine dayanmaktadır. Bunun sonucunda öğrencinin aktif olduğu bir konu üzerinde öğretmen, öğrenci yapılandırmasına yardımcı bir rol üstlenir. Yapılandırmacı öğrenme; öğrencilerin var olan bilgisinin üzerine yenisini ekleyerek, iki bilgi arasında bağ kurduğu ve yeni bilgiyi var olanla bütünleştirdiği geliştirdiği bir süreçtir. Öğrencileri bu sayede etkin öğrenme ortamlarında çeşitli fırsatlardan yararlanarak daha geniş çaplı bir eğitim sürecine dahil olurlar.
Aktif Öğrenmenin Temel Özellikleri Nelerdir?
Yapılan birçok araştırma aktif öğrenmenin öğrenci performansını arttırarak, başarısızlık oranlarını azaltabileceğini göstermektedir.
Aktif öğrenmenin temel özellikleri şu şekildedir:
- Öğrencinin aktif olduğu bir eğitim sistemidir.
- Öğrenme sorumluluğu öğrencinin kendisindedir.
- Öğrenme için gerekli durumları öğretmen değil öğrenci sağlar.
- Öğrencilerin etkileşim kurma ve kendini ifade edebilme becerisi gelişir.
- Araştırma, yorumlama ve soru sorma sayesinde öğrenme becerileri artar.
- Pasif öğrenmeye göre daha kalıcı bilgi sağlar.
- Grup halinde çalışmalar olması neticesinde iletişim ve paylaşma becerisi artar.
Aktif Öğrenme Basamakları Nelerdir?
Aktif öğrenme süreci; bilgiye ulaşma, düzenleme, sunma ve uygulama gibi tüm becerilerin öğrencilere ait olduğu bir süreçtir. Bu süreçte öğrencilerin belirlediği öğrenme aşamaları genel olarak şu şekilde ilerlemektedir:
- Grup çalışması mevcut ise hedef konu hakkında iletişim kurmak
- Konu hakkında araştırma yaparak elde edilen bilgileri düzenleme ve görev dağılımını sağlamak
- Bilgiyi öğrenme ve karşı tarafa etkin bir şekilde aktarma çalışmaları gerçekleştirmek
- Bilgiyi plana göre aktardıktan sonra öz değerlendirme yapmak
Öğrenciler aktif öğrenme basamakları neticesinde; pasif öğrenme yerine konu hakkında tartışarak iletişim kurma, uygulama üzerine çalışma, inceleme yapma ve değerlendirme becerileri kazanmaktadır.
Ayrıca (Çelik, S., vd., 2010) tarafından hazırlanan bir çalışmada, aktif öğrenme sürecinde aktif katılımı destekleme amacına yönelik olan öğrenme stratejileri arasında:
- Projeye Dayalı Öğrenme
- Probleme Dayalı Öğrenme
- İşbirlikçi Öğrenme
- Sorgulamaya Dayalı Öğrenme gösterilmektedir.
Aktif Öğrenme Nasıl Daha Verimli Kılınır?
Filozof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) tarafından öne sürülmüş bir fikir olan aktif öğrenme , 20. yüzyılın başlarında birçok eğitimci tarafından kullanılmıştır. Öğrencilerin aktif bir oynadığı ve öğrenmesinden kendisinin sorumlu olduğu bu öğrenme dalında birçok avantajlar bulunmaktadır. Bu avantajların kullanılması öğrenme sürecini daha verimli kılmaktadır. Aktif öğrenme teknikleri genel olarak şu başlıklar altında incelenebilmektedir.
1. Yapılandırmacılık
Aktif öğrenme sırasında seçilen konuya ilişkin edinilen bilgiler, kişilerin kendi kişisel deneyimleriyle birlikte ilişkilendirilerek öğrenme süreci gerçekleşir. Bu süreçte kişiler sorumluluğu olan konuyu pekiştirmek adına kendi zihnindeki deneyimlerinden yola çıkabilirler. Bu şekilde yeni ve var olan bilgiler harmanlanır.
2. Yorumlama
Araştırma sürecinde elde edilen tüm bilgileri ve iddiaları yorumlamak; kişilerin analiz ve eleştiri yeteneklerini arttırmaktadır. Edinilen konuyu daha iyi anlamak adına yapılan analiz ve yorumlamalar öğrenen bireylerin anlama becerisine katkıda bulunmaktadır.
3. Grup Çalışmaları
Herhangi konudaki bir projeyi grup oluşturarak değerlendirmek, bireylerin iletişim kurma becerilerini olumlu yönde etkilemektedir. Ayrıca erken eğitim sürelerinde yapılan grup çalışmaları bireyleri ileri eğitim ve iş hayatındaki grup çalışmalarına da hazırlamaktadır.
4. Bireylere Özel Öğrenme Teknikleri
Aktif öğrenme sürecinde verilen bir konu üzerinde öğrencilerin ilerleme, kavrama ve anlama becerileri farklı yöntemlerle sağlanabilmektedir. Örneğin; bir öğrencinin konuyu en iyi okuyarak, diğerinin ise yazarak anlaması gibi. Bu süreçte öğrenme tamamen öğrenci üzerinde aktif olmakta ve öğrenmek için duyduğu ihtiyaçlara göre bir plan oluşturabilmektedir. Aktif öğrenme bu özelliğiyle her kişinin performansına ve anlama becerisine uyarlanabilmektedir.
Aktif Öğrenmenin Yararları Nelerdir?
Aktif öğrenmede; bilginin pasif bir şekilde alınması yerine bilginin öğrenen kişi tarafından çeşitli aşamalardan geçerek öğrenilmesine katkı sağlanmaktadır. Yine bu süreçte alınan bilgi öğrenci tarafından önceki bilgisi ise yapılandırılarak harmanlanmaktadır.
Aktif öğrenmenin yararları öğrenen bireylerin aktif olması neticesinde birçok madde şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- Başarıyı teşvik eder: Aktif öğrenmede öğrencilerin büyük bir rol üstlenmesi onları ileri süreçte karşılaşacağı eğitim ve iş hayatına hazırlamaktadır.
- Bilginin uygulanarak daha iyi anlaşılmasını sağlar: Bilginin -uygulanarak- karşı tarafa öğrenci tarafından bizzat aktarılması daha iyi verimle sonuçlanır.
- Analitik düşünme yeteneğini geliştirir: Yapılan öğrenme etkinlikleri sonucunda analitik düşünme becerileri gelişim gösterir.
- Problem çözme yeteneğini geliştirir.
- Öğrenmeye odaklanmaya teşvik eder.
- Motivasyon sağlar
Aktif Öğrenme Stratejilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Çalışma
Farmakoloji kursunda aktif öğrenme stratejilerini uygulamak ve teşvik etmek için en iyi yöntemin değerlendirildiği bir çalışmada; Kahoow web tabanlı oyunlar, çapraz bulmaca, müzik videosu, boşluk doldurma ve eğitici bir video kullanıldı. Bu süreç içerisinde arka arkaya farmakolojideki birkaç konu üç yıl boyunca aynı eğitmen tarafından öğrencilere öğretildi. 2016 yılında geleneksek yöntemler kullanılmış ve 2017 – 2018 yılı dersleri için aktif öğrenme modeli kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; video ve boşluk doldurma gibi pek çok stratejinin sınavlarda Kahoow web tabanlı oyundan daha etkili olduğu gözlemlenmiştir. (Sumanasekera, W., vd, 2020)
