Şapkalı Mantar Nedir? Zehirli mi? Nasıl Ürer?

Şapkalı mantar, bahar aylarında yetişen nemi ve hafif karanlık ortamları seven humuslu topraklardan çıkmaya elverişli mantar türüdür. Çoğunlukla ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ortaya çıkarlar. Yetişeceği topraklar, organik maddelerce zengin olmalıdır. Kökleri bulunmamaktadır. Kök yerine mantarları toprağa bağlamakta görevli hif adı verilen ipliksi bir yapıya sahiplerdir. Şemsiyeye benzeyen tepeleri vardır.

Üremelerini de şemsiyeye benzer kısmın alt tarafında bulunan spor keseleri aracılığıyla gerçekleştirirler. Çok çabuk büyümeye elverişlidirler. Yağmura maruz kaldıktan sonra 5 gün içinde büyüyebilirler. Şapkalı mantarların Proterozik Dönemi’nde ortaya çıktığı düşülmektedir. İlk kullanımlarına ise Paleolitik Dönemi’nde rastlanmıştır.  Tarihte, zaman zaman ise kişileri öldürmek için zehir olarak kullanılmıştır.

Şapkalı Mantar Zehirli Mi?

Şapkalı mantarların hepsi zehirli olmasa da zehirli olan türleri de vardır. Zehirli ve zehirsiz olanları ayırt etmek zordur. Genelde iki tür de aynı bölge de hatta yan yana bile yetişebilir. Çoğunlukla aralarında tat farkı yoktur. Aradaki farkı sadece uzmanlar fark edebilir. Sağlık için bilinmeyen mantar türleri seçilmemelidir. Bazı mantarların zehirleri çok güçlü olabilir bu da ölüme sebebiyet verebilir. Bu mantarların yerine laboratuvar ortamında yetiştirilen kültür mantarı tercih etmek iyi bir seçim olacaktır.

Şapkalı Mantar Nasıl Ürer?

Şapkalı mantarlar, şapkalarının alt tarafında bulunan spor keseleri aracılığıyla ürerler. Bu spor keselerine humenium adı verilmektedir. Böcekler ve rüzgârın etkisiyle bu sporlar çevreye yayılır. Böylelikle uzun bir süre yaşayabilirler.  Çürükçül beslenerek ihtiyacı olan besinleri karşılar. Eşeysiz ya da eşeyli olarak üreyebilirler.  Eşeyli üreme için iki adet haploid hücresinin birleşmesi gerekmektedir. Eğer tek hücreli bir mantarsa tomurcuklanma ile ürer. Suda yaşayan şapkalı mantarlar ise eşeysiz üreme yoluyla çoğalırlar. Flagellum olarak adlandırılan hareket organelinde bulunan zoosporlar aracılığıyla eşeysiz üreme gerçekleşir.

Mantar yaşam dönemlerinde iki önemli aşama vardır. Bunlar, somantik aşama ve üreme aşamasıdır. Somantik aşama mantarların beslenme ve beslenme faaliyetlerini gerçekleştirdiği aşamadır.  sporların ve romantikleşen diğer üreme yapılarının üretimi için kullanılan evre üreme evresidir. Mantarlarda üç farklı somatik yapı tanınabilir: plazmodyum veya psödoplazmodyum adı verilen çok çekirdekli bir yapı, bir hücre ve bir hife benzer oluşan bir yapıdır.

Uzun, ince, renksiz iplere benzeyen hifler; miselyum adı verilen bir dokuda birleştirilir. Miselyum, thallus adı verilen bir yapı oluşturur. “Holomorflar” olarak adlandırılan mantarların yaşam döngüsü, eşeyli ve eşeysiz ve üremeyi içerir. Spor oluşumu her iki üreme biçiminde de meydana gelir. Eşeysiz üreme sporları ile ilişkili üreme yapılarının gözlendiği evreye “anamorfik” evre denir. Eşeyli üreme yapılarının gözlemlendiği evre “telemorfik” evredir.

İlgili içerik: Mantarların Kullanım Alanları Nelerdir? Madde Madde

Şapkalı Mantar Fotosentez Yapar Mı?

Şapkalı mantarlar fotosentez yapmazlar. Bunun sebebi fotosentez yapmaya yardımcı klorofilin mantarlarda bulunulmamasıdır. Bazı mantar türleri oksijeni kullanarak solunum yaparken bazı mantar türleri oksijensiz solunum yaparlar. 

Şapkalı Mantarlar Tek Hücreli Mi?

Şapkalı mantarlar çok hücrelidir. Hücre yapıları ökaryottur.  Fakat tek hücreli mantar çeşitleri de doğada mevcuttur.

Şapkalı Mantar Bitki Midir?

Şapkalı mantarlar uzunca bir süre bitki kategorisinde değerlendirilmiştir. Günümüzde ayrı bir canlı kategorisi olarak ele alınmaktadır. Mantarların hem kendilerine özgü hem bitkilere özgü hem de hayvanlara benzer özellikleri bulunmaktadır. Eskiden bitki olarak sınıflandırılmasının sebebi bitkilerinki gibi hücre duvarına sahip olması ve sabit bir şekilde yetişip büyümesidir. Bitkilerden farklı olarak kloroplastları bulunmadığından fotosentez yapamazlar. Besinlerini kendileri üretmezler. Çürükçül beslenirler. Bu da mantarların ayrı bir canlı türü olarak incelenmesinde etkili olmuştur.  

Şapkalı Mantar Solunum Yapar Mı?

Şapkalı mantarlar solum yapamaktadırlar. Şapkalı mantarlar genellikle oksijenli solunum yaparlar. Oksijensiz solunum yapabilen mantar çeşitleri de bulunmaktadır.

Şapkalı Mantar Yenir Mi?

Şapkalı mantarların bazıları yenebilir. Şapkalı mantarların yenilmesi tavsiye edilen sadece bir türü bulunmaktadır. Bu tür laboratuvar ortamında ya da seralarda yetiştirilen kültür mantarıdır. Şapkalı mantarların zehirsiz türleri doğada bulunmaktadır fakat zehirli ve zehirsiz olanları ayrıt etmek çok zordur. Sadece bilir kişiler tarafından ayrıt edilebilirler. Bu yüzden doğada bulunan mantarlarlar tüketilmemelidir. Mantarlarda bulunun çoğu zehir çok güçlü olduğundan ölüme sebebiyet verebilir. Zehirli mantar tüketilmesi durumunda mide bulanması, halüsinasyon, baş dönmesi gibi rahatsızlar baş gösterilebilir. Bu rahatsızlıkların görülmesi durumunda acilen bir sağlık kurumuna başvurulmalıdır. 

Uyarı: Şapkalı mantarlar, zehirli olabilmektedir. Bu nedenle de denetimsiz tüketimden kaçınmalısınız.

Şapkalı Mantarlar Besine İhtiyaç Duyar Mı?

Şapkalı mantarlar da her canlı türü gibi beslenmeye ihtiyacı vardır. Mantarlar genellikle topraktan beslenirler. Mantarların beslenme çeşitleri çürükçüldür. Toprağa karışan ölmek üzere olan bitki kökleri vb. maddelerle beslenir. Nemli ve loş ortamlar da büyümelerine katkıda bulunur. Bu üç durum bir araya geldiğinde şapkalı mantarlar 5 günü gibi kısa bir sürede gelişimlerini tamamlayabilirler.

Şapkalı Mantarlar Nerede Bulunur?

Şapkalı mantarlar genellikle ormanlarda bulunmaktadır. Ağaç altlarında, çaylarda, nemli bölgelerde ve nemli topraklarda bulunur. Laboratuvar ortamında ve seralarda da yetiştirmek mümkündür.

Şapkalı Mantar Hastalık Yapar Mı?

Şapkalı mantarlar belirli durumlarda hastalıklara sebep olabilmektedir. Bu hastalıkların başında zehirlenme gelmektedir. Zehirli mantar yenilmesi ya da tarihi geçmiş mantar tüketilmesi bu zehirlenmelere yol açmaktadır. Bazı zehirli mantar tüketme vakaları ölümle sonuçlanmaktadır.

Şapkalı Mantar Hangi Solunumu Yapar?

Şapkalı mantarların çoğu oksijenli solunum yapmaktadır. Oksijensiz solunum yapabilen mantar türleri de mevcuttur. Yapılarında klorofil bulunmadığından dolayı bitkiler gibi fotosentez yapamazlar. 

içeriğimizi oylayın
Yazar: Sinan

1982 İstanbul doğumluyum. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladıktan sonra Çanakkale'ye yerleştim. Birkaç yıllığına ticaret hayatının içinde bulunduğum için aktif olarak ilgilenemediğim programlama ve web tasarım kariyerime, burada içerik yazarlığı yaparak devam ediyorum.

Yorum yapın